UN DÍA DE MUSEO

 

Un día de  chuvia incesante e intensa, botou a perder os planes. Por unha estrada de néboa e chuvia, dirixínme, as 10:00 á Fonsagrada. A ruta dos Pintores agardábanos. Estaba organizada dentro do programa Foliada da Fonsagrada 2023 na que haberá concertos, gastronomía, obradoiros...

No punto de encontro, só había un grupiño de xente xoven, que agardaba baixo unha das grandes carpas que se preparaba para o evento. Os ánimos de facer o roteiro non eran os agardados. Decidimos compartir un café e enxugarnos algo da chuvia que xa nos mollara. Alí, moi animadamente, decidimos non ir e cambiamos de plans. A mín ocurréuseme unha visita ao Museo Etnográfico, que é de recoñecido prestixio.  

Con aquelo de que non hai mal que por ben non veña, aló dirixín os meus pasos en solitario para, logo, atoparme con alguén máis que optóu pola visita ao museo.

Comezando a explorar as salas, apareceu un milagre: Esperanza, unha voluntaria case octoxenaria, que fixo de guía e nos ensinóu cousas que nós non houberamos sido capaces de interpretar pola nosa conta. 

Esperanza, unha lucense que deixóu a cidade por amor a un fonsagradino, é embaixadora e colaboradora cultural da vila montañesa de Lugo, dende fai moitísimos anos e da que non ten pensado irse. Axuda adecote no museo, ten moitos coñecementos do todo o que alí se garda e que foi donado pola xente do concello máis grande de Lugo, coñece ben a xente, os persoeiros antergos e actuais que destacaron nas artes, así como a historia do lugar a través dos tempos presentes e pasados.

Pasamos alí máis de duas horas, engaiolados pola súa dialéctica tan chea de entusiasmo, anécdotas, curiosidades... e descubrindo qué eran e  para qué servían algúns dos obxectos alí gardados, e tamén o proceso de elaboración do liño, da lá, dos instrumentos que foron inventados para mecanizar as tarefas domésticas e que son froito de mentes creativas e cun sentido práctico que demostra a intelixencia dos seus autores, capaces de crear unha tecnoloxía a partir de elemtos moi simples como a madeira, o ferro, as plantas...  

Cómo houberamos sabido que estas pelicas de can para tapárlles os ollos aos bois para que non se pelexaran, tiñan esa función e só podían ser de can, xa que ao non teren glándulas sudoríparas, mantíñanse sempre enxoitas e non molestaban ao animal?

Ou cómo un artiluxio servía para separar a nata do leite para poder facer logo manteiga, dunha maneira mecánica para producir grandes cantidades?

Ou a conto de qué viña esta maqueta de cor amarela que non era máis que o que alí se ve pero que ten detras, premios internacionais... e por qué? Porque da Fonsagrada é Mónica Alonso, (Wikipedia)  diseñadora e creadora que fixo das lembranzas dun pasillo da casa dos avós, que ao mirala dende arriba se multiplique en ata doce a única porta de saída, tendo tamén a de entrada na casa, e que daría o seguinte resultado:

Non faltóu unha escenificación na sá que mostra unha antiga escola galega, cun dos pupitres de orixe bretón, anécdota que tamén nos explicóu Esperanza, de cómo viñera dar á Fonsagrada.

Alí consérvanse libros e cadernos do alumnado daquela época, na que me recoñecín e na que se me pedíu que me sentase na mesa da mestra, posto que eu fun unha delas, non das de vara pero sí das que gardei cadernos do meu alumnado. De feito, eu tería material para un pequeno museo no que non faltarían zocas, ferramentas de carpinteiro, de tecedoras... e da lá, entre moitas outras.  

Así rematamos a visita cando xa eran máis das 2:00 da tarde e a chuvia seguía dándolle duro, lavando as pedras da Fonsagrada e, eu, feliz de que tiveramos a sorte de atopar a persóa idónea para acompañar a nosa visita o museo. Quedaron moitísimas cousas sen ver, sen identificar pero haberá máis ocasións de volver.

Nesta tora de carballo ou castiñeiro, agochábanse os víveres en tempos de fiscalía que ía polas casas a recaudar e, de paso, rapiñar o pouco que tiñan as xentes das aldeas. Enterrábano nun pozo e simulaban que estaban a construílo, sen que poideran decatarse de que alí se escondían, xamóns, lacóns, touciños, chourizos, botelos, pan... Ningún dos maiores que quedaban sabía para que tiña servido ata que nunha visita dun grupo que viña de lonxe, un señor de 90 anos, lles dixo para qué era. A cultura trasmítese e compártese. Non rompamos a cadea...

THE TWELVE DAYS OF CHRISTMAS

    Fai anos que deixei a docencia, pero aínda gardo traballos do meu alumnado. Historias que lles fixen escribir en inglés para un concurso e que tratarei noutro post en breve, cadernos moi ben coidados e organizados que sempre me chamaron a atención, experencias de intercambios europeos...

Cando subo ao faiado para facer unha escolla das cousas que teño que ir tirando... sempre dubido e moitas delas voltan ao sitio que ocupaban. Tal é o caso destes cadernos e historias.

Como hoxe é o primeiro de decembro e comeza o Advento, co seu almanaque tradicional, teño á man unha panxoliña en inglés que traballamos en diferentes formas, escenificandoa, debuxándoa, cantandoa...

Neste caderno quedou testimuña da prezada panxoliña, unha das miñas favoritas por ser moi repetitiva e didáctica na aprendizaxe dos números ordinais e de vocabulario diverso e que, no seu día, pedínlles que a debuxaran e escribiran nos seus cadernos.

Agora, xa non celebro o Nadal pero iso non quita de que me goste escoitar panxoliñas, sobre todo as que están en inglés, xa que no mundo saxón, son perseverantes no tema de  gardar as tradicións e vivilas cada ano con todo ise sabor que eles e elas lles poñen. E a min, sempre me durará o recordo de ir recoller ao meu neno de curta idade ao aeroporto de Santiago, por estas datas, e despois dun tempo separados, o que mellor podía unirnos mentres eu conducía, foi escoitar os Christmas Carols no cassette do coche, e él aconchegadiño a mín. Un doce momento que a vida nos brindóu!

E como non podía faltar o meu turrón artesan feito por mín, deixo aquí constancia de que saíu absolutly delicious!  

E para que non sexa the only one non vou menosprezar os cookies, sen gluten, que preparei onte.

Bolachas sen gluten

Cómense dun tirón.

Unha pide por outra

e con viño do Porto

navegan a toda vela.

Sabor vainilla/canela

cun toque de laranxa

e mango deshidratado.

Fornada tras fornada,

teño para a tempada.

DESCUBRINDO FRIOL

 Friol, era un lugar no que nunca estivera ata hoxe. A poucos quilómetros de Lugo capital pero a sesenta e tantos dende onde eu vivo, tivo que ser un erro na data co odontólogo, o que me levara, hoxe, ata alí, nunha maña de néboa mesta e algo de friaxe, seguindo, como acostumo facer o meu sentido de orientación sen gps e entrando nunha estrada secundaria que eu considerei pouco axeitada para chegar a tan coñecido lugar. Sen dúbida, había outras mellores que descubrín á volta.

Cando cheguéi, medio decepcionada por terme trabucado de día, optei por ir tomar un café e logo volver, non por onde viñera, senón por unha estrada mellor. Pero foi un encontro co río Narla, o que me fixo querer explorar un pouco máis a vila.

Collín un paseo que vai a carón do río e de fervenzas que me chamaron a atención. Ninguén transitaba por alí a aquelas horas temperás, así que fixen o percorrido en solitario, admirando toda a natureza que acompaña ao río no seu afán de atoparse co pai Miño en Ombreiro, despois de ter percorrido 24 kms dende o seu nacemento no monte do Toxo, parroquia de Xía, Friol, Lugo.

Vin que tamén anunciaba un castro e non tardei en ver unhas pallozas alá nun alto ás que me dirixín por unha ponte de madeira e ferro en forma de arco que cruza o río na cercanía dun complexo deportivo con piscinas ou praia de Friol, como queiramos chamarlle.

O castro, non fora escavado, no caso de que fora orixinariamente iso, pero había alí unha mostra etnográfica do que poidera ter sido. Pallozas, palleiros e outras construccións, dábanlle a aparencia castrexa que precisaba para ambientar alí algunha celebración ou simplemente para usar como merendeiro. De feito, celébrase un mini Arde Lucus polo verán.

Seguín pola veira do río e cruceino por unha ponte de formigón que estaba xusto cubrindo o cauce despois de formar unha fervenza a carón dun vello muíño. Case me daba vértigo cruzalo así tan rente da auga que saía con forza.

Quixen volver pola outra marxe do río, pasando polas piscinas e centro deportivo que alí se encontra e que nos meses de verán debe estar bastante concurrido. Aproveitando para facer dende alí outras fotos do conxunto.

Logo detívenme no centro, nunha praza grande con árbores no seu apoxéo outonal. Lugar onde se celebraba antes a feira, segundo me informóu unha muller dalí e xa, sen ter interese por outras exploracións na vila, voltei para o coche e retornei á casa por estradas de mellor ver.

Din que non hai mal que por ben non veña e eu case estou de acordo. De ter ido ao odontólogo non houbera dedicado o meu tempo a coñecer algo de Friol. Agora xa teño unha idea. O sol saíu sen tardar moito e quentaba como para querer estar todo o tempo por fora.

Foi un pracer sair á aventura, facer unha viaxe para ir coñecer outro sitio, cousa que non acostumo facer. Case sempre vou por algún motivo e non por descubrir algo novo. A aventura é algo que teño que ir recuperando e practicar máis a miudo.

COMICS DE GUERRA

 Por máis que o intento, limpar de lixo, de recordos, de obxectos inúteis o meu faiado, sempre hai algo que se me cruza e me detén. 

Déronme os ollos nestas revistiñas que foran do meu fillo tempos atrás, cando xogaba aos comandos e tiña toda a casa chea de aparellos militares: traxes de camuflaxe, con casco real de soldado a proba de todo golpe, equipo de supervivencia,  coleccións de balas e proxectis de grande calibre... que fora adquirindo perante as súas estadías en Inglaterra, e que abundaban nas tendas de segunda man ou en mercadiños.

Pouco a pouco fóronse indo algunhas cousas, ben porque os ratos, atraídos pola lá dos xerseis verdes fixeran os seus nidos con eles, ou porque se foron botando ao lixo, pero aínda así, sempre aparece algo que ten que ver con aquela etapa, pola que coido pasarían outros nenos, incluso os meus coetáneos, que facían as guerras na carballeira dos meus avós, armados con paus e ramallada das árbores.

Así foi como, istes días de mal tempo, atopei estas revistas en comic que narran historias da Segunda Guerra Mundial, que lles aconteceron a soldados británicos e que estan en inglés. Non me atrevín a tiralas nin levalas a ningún sitio porque me pareceron interesantes como colección para quenes se interesan por ese tipo de historias, o mesmo que eu me interesaba polos mini contos clásicos que viñan nas libras de chocolate e que logo, andado o tempo, atopei á venda en tendas de antigüedades a un prezo que nunca eu imaxinara.

Dado os tempos que corren, con guerras en tantos lugares e que ameazan con estenderse e causar tanto mal como causaron as que lles precederon, e cos meios bombardeándonos coas imaxes terríbeis que a vista humana non é capaz de soportar... imaxinemos cómo será vivilo na realidade, poñerse no lugar de quen sofre estas masacres e destruccións... quedarse sen os seus seres queridos, sen os seus fogares, sen os lugares nos que vivían...é imposible poñerse no seu lugar nin en ningún outro porque nada podemos contra os que as deciden. Tamén pensar nos que loitan por defender un país, obedecendo cegamente órdenes que de non cumplilas levaríanos á morte, como tamén os levaría cumplilas. 

Máis, estas revistas, son narracións reais ou imaxinarias de feitos que aconteceron, como se poderían atopar noutro tipo de libro máis convencional. O feito que sexa en comic, non lle suma nin lle resta seriedade.

Deixo aquí algunhas imaxes por se alguén se interesa por elas. Están publicadas en Milanuncios no tema de coleccionismo.

ROTEIRO PACO PESTANA II

 

Neste segundo aniversario da túa viaxe ao alén, volvemos sobre os teus pasos para lembrar os camiños que tantas veces percorriches, escoitando o cuco que che cucaba ideas para levar a cabo no teu taller de Peredo, na casa onde naciches. 

Comezamos na Vaqueriza, divisando a cidade de Lugo como un trazo branco no horizonte pero deixamos para outra andaina, o pico  dende onde ti podías ver Triacastela e Monforte.

Diante da túa casa, lemos cousas sobre ti, para irte descubrindo aos poucos porque descubrirte de todo sería xa un tratado polidimensional inmenso que non está ao alcance de todos.

Entramos no teu taller mais xenuíno no que aparecen expostas algunhas das túas obras. O can fixo de conserxe e deixounos ver, moi amablemente o que alí se garda aínda como un tesouro ben agochado.

Logo seguimos o camiño pasando por A Freiría, parroquia a que pertence o teu Peredo, e vimos a igrexa en honra á Virxe das Dores e máis o Pazo que xunto coas casas todas de granito, forman un conxunto arquitectónico rural moi emblemático do concello de Castroverde.

A chuvia destes días deixóunos un respiro para poder facer o percorrido con sol e calorciño. Desfrutar das árbores froiteiras carregadas de froitas outonais das que demos boa conta a media mañá segundo iamos pasando polos camiños cubertos de castañas, noces, mazáns, peras...

Pasamos tamén polo Muíño do tío Suso, onde fixemos fotos de grupo mentres tomabamos un ben merecido descanso nese lugar tan fresco, e lemos, de novo, o poema da súa sobriña Carla que tan ben soubo describilo cando era unha rapaciña nova.

Rematamos en CastroVerde cun xantar de confraternidade na túa honra, con comida traída das casas ou encargada nos fornos de pan. Non faltóu de nada. Foi moi ben acollida despois da camiñada que fixemos e non faltaron a sobremesa e o café caseiro para poñer punto final a un día no que te lembramos con nostalxia, botando en falta o teu humor, os teus discursos, o teu ser tan especial que enche o sitio no que estás facéndote o centro do universo.

Seguro que alí onde te atopes, seguirás facendo o mesmo!

Unha aperta de irmá.

Torre do castelo de Castroverde

FOTOS QUE INSPIRAN

 

O GATO INTELECTUAL

Un gatiño intelectual,

durme no quiosco,

le  prensa cada mañá.

Fai traballo 'part time':

garda de seguridade,

de toda a ratada.

Come onde lle dan,

non sen antes rabuñar

para eisixir dereitos.

Un xeito de ter gato

sen lazos de obriga.

"No soy de aquí,

ni soy de allá..."

(escoiteille cantar).

O traballo nono amola.

So co seu recendo

os ratos non rondan.

A presencia do outono con tempo de verán, é algo que poucas veces vemos, ou alomenos que dure tanto como este ano. A aparición de cogumelos sitúanos nel. Dentre o millo relado que emborcóu un trator, xurde esta familia de fungos que non levarei comigo.

Qué fermoso é ver os xatiños ao lado das nais que pacen nun prado a carón do camiño que percorro.

Amorosa, inocente, confiada... non imaxina o destiño que lle agarda. E nós somos partícipes!

Lugo, preparándose para as festas maiores: O SAN FROILÁN. Esta escultura representa a unha pulpeira, tan populares en Lugo todo o ano, alí na Mosqueira, naqueles locais con mesas longas e cheiro a pulpo. Agora hai un sitio especial no recinto feiral para tomar tan rico producto galego perante as festas que van dende o cinco ata o doce de outubro pero que para este menester prolónganse case todo o mes.

Na miña horta medran varias clases de cabazas pero a ningunha se lle ocorréo pendurarse do arame que cerra a leira. Ten un porte elegante e buscóu o mellor sitio solleiro para facerse cabaza de bo ver.

Cando salio a camiñar, cada mañá, non sei que paisaxe me agarda. As veces, xurden vistas que non todos os días son así. Ista pareceume fermosa e quixen gardala na lembranza.

Tamén hai días nos que pouco podo contar. Días que se quedan a secas nas palabras. Por iso xuntei estas estampas para deixar aí un bocadiño do meu trascorrer diario, case sempre cheo de sorpresas.

A PÉ DE CAMIÑO

 

Vexo o camiño libre

na serenidade dunha mañá

comezo de outono,

sol radiante ás costas.

Aquí, o mundo, varado.

Tan so os papaventos xiran

e nin un zunido me chega.

Todo o demáis está lonxe,

afastado do meu alcance,

un ruxeruxe que percibo

nos aparellos mediáticos.

Cultura das urbes povoadas,

máis, cultura tamén é isto.

Unha cultura silenciada,

un cultivo da alma,

instrospección chamada.

Non sei se digo ben.

Ás veces, non hai palabras.

EXCURSIÓN A VIVEIRO

 

Os xubilados e xubiladas de Baleira, hoxe visitamos lugares da Mariña luguesa. 

O noso grupo fixémolo acompañados por unha guía da Deputación de Lugo.

A primeira visita foi a un centro de formación de imaxe e son, na capital lucense, no que nos explicaron cómo funcionaba todo o que logo vemos pola tv. Había varias aulas e platós. Nalgún deles interactuamos facendo de presentador@s do tempo, ou conducindo un descapotable por unha rúa dunha cidade calquera. Foi moi divertido!

Dende alí, dirixímonos ao concello de Ourol, para ver a fervenza da Xestosa. Un lugar no medio dun bosque cun certo desnivel ao longo dos 300 m. que a separan da estrada.

Chegamos a Viveiro e, despois dunha parada en Covas para un café de media mañán, dirixímonos á praia da Brela, ou praia d@s namorad@s.

Antes de chegar a esta praia, paramos para ver un lugar donde se cargaba o mineral que se extraía nunha mina próxima para exportalo vía marítima. O sistema era aéreo.

Logo de pasar un tempo na praia, á primeira praia que eu fun de nena, e na que, por casualidade colleramos un polbo que andaba xa algo mareado por entre as rochas, volvemos a Viveiro para xantar nun restaurante no que coincidimos co outro grupo de xubilados que viaxaron nun autobús grande e fixeron visitas diferentes. Era emocionante vernos a todas e todos alí, máis de setenta persoas, procedentes dun concello pequeno como é Baleira. 

Despois do xantar, tocaba a visita ao centro da vila de Viveiro, a súa zona monumental, prazas e rúas estreitas e empinadas. Algúnha, como o Calexón do Muro, considérase a rúa mais estreita de España, con tan só un metro de ancho. 

Viveiro conserva vestixios da súa muralla e moitos monumentos artísticos como a Porta de Carlos V, Porta da Vila, Porta do Valado, que son tres portas das seis que tiña o recinto amurallado. Esta vila ten máis de 900 anos de antiguedade. Nela podemos admirar fermosas iglesias, conventos, pontes, prazas e galerías. Casas que so medían o tamaño dun remo e que se conservan ao longo das rúas empinadas que levan nomes gremiales como a Zapatería, Ferreiros, Pescadería...

Por último, visitamos un museo da Semana Santa, no que se gardan os pasos que saen durante esa celebración, famosa polas súas figuras articuladas que dan realismo á escenificación do Via Crucis, como a do encontro da  Virxe e Xesús que se abrazan, ela cun pano secando as bágoas, él, escenificando as caídas coa cruz ao lombo, resultando moi emotivas.

Así rematamos esta visita que nos encantóu e que de non ter ido con guía, sería menos ilustrativa, xa que non reparóu en darnos toda clase de explicacións sobre a historia desta vila medieval tan rica en monumentos e vestixios históricos.

(Non me podía esquecer de mencionar ao poeta romántico, Nicomedes Pastor Díaz, icono de Viveiro)

 (1811-1863)

"Un sepulcro hallará mi dolor.

Un sepulcro es el lecho florido

que apetece mi anhelo postrero;

un sepulcro la dicha que espero;

pues no existe la dicha de amor"