www.leriasdebea.blogspot.com

Translate

sábado, 27 de maio de 2023

VÍA KÜNIG

 


Qué a gusto me houbera quedado na cama esta mañá se lle fixera caso á miña pereza cando se trata de ter que madrugar para sair de viaxe. Houbera inventado calquera excusa con tal de non verme medio perdida polas estradas, pois o GPS  non ven sendo o meu forte.

Houbérame perdido unha mañá chea de paisaxes primaverais e sobre todo o coñecemento dun camiño alternativo ao Camiño francés que pasaba por Lugo para logo unirse ao anterior, unha vez visitada ista cidade coa súa Catedral onde hai culto á Virxe dos Ollos Grandes, as vintecatro horas do día, atractivo para aqueles peregríns medievais que viñan dende lonxe, atravesando Galiza, seguindo a Vía XIX construída polos romanos. 



Non quero explicar algo que se pode atopar en Internet no link:  htpp://viakunig.eu  ou simplemente buscando Vía Künig, que debe o seu nome a un monxe alemán chamado Hermann Künig quen fixo  a primeira guía desta ruta alternativa.

Xuntámonos nun hotel restaurante situado entre Lugo e O Corgo, concretamente no hotel restaurante Torre de Núñez, famoso polos seus enbutidos e no que posteriormente se pararía a xantar e escoitar un contacontos.

Empezamos a ruta en Castrillón, unha parroquia que xa se integróu noutras veciñas pero que o foi outrora onde se encontra un interesante castro, nunha carballeira circular, na que tamén hai unha igrexa románica que forma conxunto con outras moitas dese estilo conservadas naquela zona. Alí celebrábase unha festa en honor a San  Bernabé e por este lugar do Corgo pasaba a Vía Künig da que se estan a facer pesquisas para darlle visibilidade e considerala un Camiño máis a Santiago de Compostela.





Para isto, falóunos unha investigadora arqueóloga que está traballando sobre este tema.  O castro, aínda sen escavar, conserva un amurallado perfecto e nese castro está a igrexa.

Seguimos camiñando unhas veces por estrada e outras por camiños de terra. A paisaxe é espectacular e ao ser todo chán, levabamos moi ben a mañá, que foi dividida por unha pausa para degustar, empanadas, queixos e doces caseiros, froita... así como licores de chocolate, café, limón... e refrescos variados.



Esta vez,  organizado por unha asociación das varias coas que formamos grupo de irmandade e cada ano sempre é unha a que se encarga de organizar un roteiro e de ofrecer ese tentenpé de media mañán, así como de buscar o mellor sitio para un xantar fin de xornada. Esta vez tocóulle á Asociación do Corgo.

Seguindo o roteiro, collemos unha desviación para ver uns sartegos da época medieval que se encontran nunha zona apartada chamada Pedrafita, a carón dunhas penas e que son só dous e moi igualiños e xuntos. 


Pasamos pola Ponte Galiñeiros, feita en pedra e tamén da época medieval. Mantense moi ben conservada e está sobre o río Chamoso. En algunhas destas pontes había que pagar unha peaxe para poder pasar aquelas persoas que se adicaban ao comercio. O correo tamén se repartía nelas, intercambiándoo seguramente para non ter que pagar peaxes.



Aproximábase a hora do xantar no coñecido restaurante e aínda que non todo o grupo participóu nél, agradecemos ter chegado de volta en autobús que nos libróu do último tramo de tres quilómetros cando xa o sol areciaba e os corpos se negaban a camiñar.



A natureza sempre nos sorprende con algo exquisito que alimenta os nosos sentidos.



Vídeo do Camiño


venres, 26 de maio de 2023

CONTRASTES

 A PÉ DE CAMIÑO





Aí ven Noa co rabo irto

Rebulindo entre a herba

Deixándose ver.

O raposo ao asexo

Oculto na matogueira

Como unha posibilidade.

Eu, sempre agardando

Que a ocasión non se de.


Sempre hai un perigo que non se ve.


Aí está a cebra máis grande

Coas súas rechamantes cores

Deixándose ver.

Detidos, en serie,

Os coches agardan

A súa oportunidade.

Eu, ouservo de lonxe

O bulir da cidade

Sen implicarme


Sempre hai un perigo que non se ve.




mércores, 10 de maio de 2023

HORTA XARDÍN


 

As flores do meu xardín

Dan un toque de alegría

Hainas de variadas cores

Os insectos nelas liban

Poucos coidados me piden

Vístense de primavera

Cando elas o deciden

Acompañan cada día

Son parte da familia

Fágome fotos con elas

Agardo o seu esplendor

Tomo delas o mellor

E séntense agradecidas








Fai anos que plantei algún espárrago e naceron e asomaron cada ano, sorprendéndome coa súa rama xa ben lucida que serve para acompañar un ramo de rosas pero nunca vira o espárrago que é o que vale para comer. Por iso me emocionei tanto ao ver iste tan louzán e nono quixen cortar. Espero que cada ano nazan máis e así poder comelos.



Vese que a chuvia ten as súas bondades coas plantas. Outros anos non conseguía unhas alcachofas tan grandes e sans. De seguida collían pulgón porque sobra dicir que non utilizo químicos na miña horta.

Xa non me  da por plantar cousas novas como facía antes. Cada vez  planto menos pero como as plantas son sabias, elas mesmas se perpetúan. Así nacen soas as espinacas, as acelgas, o apio, mesmo as patacas cando quedan na terra de un ano para outlro, e as leitugas tamén, nacen pero so as de folla de carballo que non collen ningún becho e son moi sans.




Ó pasar o meu dedo pola túa pel

podo esclarecer a fermosura que

gardas do outro lado de ti.


Sonia Melón


Esta mañá, ao levantarme e dirixirme á cociña, atopei a fiestra algo abafada pola diferenza de temperatura interior/exterior. Pasei un dedo para ver e saíu unha figura que me lembróu algo un tanto erótico.

Publiqueina no Facebook para dar os bos días e sorprendeume o comentario dunha amiga que sabe ben de xanelas e de falar coas cousas e deixo o que escribíu, debaixo da foto. Igual, se continúo, sae un poema!




Na miña horta, non so hai flores e plantas comestibles, tamén hai amor. Moito amor e tolerancia. Moito amor e amizade. Moito amor e fidelidade. Compartir é posible!






domingo, 30 de abril de 2023

EL PAÍS DEL ABEYEIRO

 


E un xardín polinizador

Leva nome Fernándo Fueyo.

Proxecto de emprendedor@s.

Aldeas abandonadas.

Inventan alternativas,

Son hoxe ben visitadas,

De todos puntos de España.

Escola de Natureza,

Leccións de vida son.

As plantas e os insectos

Buligan a seu carón

En harmonía e simbiose

Yos sapiños, porta adentro,

Encantados están, ou non.

Imos pola montaña

Rumo á fraga abandonada:

O Souto de Humbaldt

(Acróstico)












Nestas III xornadas da Cencia na Aldea, dirixínme a Negueira de Muñiz, o concello máis pequeno de Lugo, onde se atopa o lugar de Penadenogueira. Alí, nunha casa restaurada para ser aula da natureza con xardín polinizador incluído, aproveitando o desnivel da leira que foi no seu día e que hoxe está repoboada con plantas aromáticas e tamén coas que medran libremente, dando o néctar e o pólen a milleiros de insectos e outros animais que estan encantados de formar unha colonia permanente no entorno do encoro do río Návia, cun microclima que propicia o confort que necesitan.


Houbo tres días de experencias compartidas con xente que veu dende diferentes puntos do país, e hoxe, domingo, puiden atender á ponencia do botánico Bernabé Moya, que nos falóu ampliamente das fragas (bosques), que para poder ser chamados así, é preciso que teñan cando menos dez tipos de árbores diferentes. Tamén nos aconsellóu non andar por aí abrazando as árbores que nós non plantamos. Pois o turismo de masas fai que se deterioren as árbores con tanto contacto continuado. Polo tanto, deberiamos abrazar só aos que plantamos. Tamén: árbore cortado, árbore plantado. Imos camiño da deforestación que provoca cambio climático e falta de auga. Sen auga, non hai nada.


Visitamos a Fraga de Humboldt, con máis de duascentas hectáreas entre as vintesete mil de toda Europa.

Esta fraga estivo cincoenta anos abandonada, despois de que os habitantes destas aldeas tiveran que buscarse a subsistencia lonxe, nas cidades. Agora, algúns deles volveron e ponse en valor o interese medioambiental daquelo que non apreciaran antes pero que lles daba a comida, sobre todo castañas, e o pastoreo que as mantiña limpas. Fíxonos de guía Floreal Uría,  un antigo habitante da aldea que nos foi contando cómo era a vida alí na súa xuventude.

Houbo actuacións musicais como non podían faltar nun día de confraternidade:


Davide Salvado e a súa compañeira de vida e musical, Fransy González ( ver vídeo)

Alonso y los ojazos, (un rapaciño que toca a batería divinamente)

Natalia Ruíz e Manuel González, cun chotis moi novedoso.


O xantar de comida caseira agardaba xa por nós, alí mesmo non xardín e demoramos tanto  nas conversas de sobremesa que, eu, non asistín ao roteiro pola fraga porque non me quería ver soa por esas estradas a carón de encoro no caso de facerse tarde.




Unha colmea para abellas silvestres.


Vídeo: 





martes, 18 de abril de 2023

SAUNA CASTREXA?

 



Un sendeiro circular bastante accidentado xa que dende a zona outa da Fonsagrada, tivemos que descer ata o cauce dos ríos Covas e Valdobarreiro, case sempre por carreiros en zig zag que nos foron levando por interesantes paisaxes e construccións antigas, algunhas do século I a.C, como é o Castelón de Castañoso, un impresionante castro do que se dí que foi máis que iso, pois ten elementos propios dunha cidade antiga.




 Hai unha boa parte recuperada pero a que aínda está soterrada podería desvelar novos vestíxios. Como indica o panel, hai unha sauna comunal que se atribúe aos castrexos pero algúns estudos sobre o tema consideran que debeu ser construída polos romanos que viñeron despois na percura do ouro que abondaba na provincia de Lugo.



Tamén se poden apreciar un forno comunal, varias vivendas e murallas que aproveitan o entorno natural rochoso para continuar con pedra os seus muros así como "calles" entre medio das construccións. 

O lugar é abrupto e picudo que fai difícil o acceso a él dende calquera punto, tendo así unhas funcións defensivas axeitadas pero non exentas de visitas de ursos que, atraídos polo mel, mereodeaban pola zona, con numerosos soutos e "cortíns" (en dialecto fonsagradino), corrizos, nos que se gardaban tamén de forma comunal as castañas para consumir ao longo do ano tanto os animais como a xente.


Atravesamos os ríos en varios sitios grazas as pontes de nova construcción, facendo nunha delas unha paradiña para o café de media mañán, a pé dun muíño  e que nos deu pulo para seguir coa subida que tiñamos que facer pola outra ladeira que nos levaría a Silvachá. Pero, antes, pasamos pola capela de Santiago, en desuso, na que se celebraba unha romaría con merendas. Tamén por fervenzas que nos fixeron sentir un pouco de son no medio dun silenzo absoluto. Só interrumpido polo cuco que foi quen de escoitar Sanse.



Baixamos para logo subir a ladeira e ter que baixala de novo para voltar ao río, no que decidimos parar a xantar e meter os pes na auga. Eu aínda me tumbei na ponte de madeira a repousar media hora porque nos agardaba un longo ascenso. O xantar a pé de río foi refrescante, sereno, sen conversa, cos nosos pensamentos e sensacións en repouso, saboreando, observando a danza dos enormes mosquitoides na auga do río como se estiveran adicándonos o seu espectáculo ou lles chamase a nosa comida.



Foi no regreso que atopamos o Castro de Castañoso despois de atravesar por fragas coas árbores feridas de morte e nas que outras renaceron dentro dos seus troncos. E foi alí, cando Sanse dixo "- A morte é vida" e eu xa lera algo así nun libro fai pouco tempo e sentín que podía ser certo. Un bidueiro xove e louzan emerxía do tronco dun vello castiñeiro que fora exterminado por un lume ou por outras causas, como tantas outras árbores arredor. Así é a simbiose e a irmandade das árbores e de toda a natureza en xeral que se axuda e cambia o entorno. Chamóume a atención cómo unha hedra revestíu a desnudez dunha árbore e fixo que fose sempre verde todo o ano. 



Todo é ben cando ben acaba, e aínda que cansad@s e sedent@s, sentímonos como se houberamos feito nosa unha experencia singular de coñecemento do lugar que se atopa nas miñas proximidades e que non tivera ocasión de coñecer.




Quero agradecer a Iria e Sanse terme convidado a esta andaina e rematala cunha sorpresa que me tiñan agochada dende fai tempo e que deixo aquí para poñer un final a un día inesquecible.




Vídeo sobre a sauna castrexa de Castañoso, Fonsagrada, Lugo




sábado, 1 de abril de 2023

DAR CABAZOS

 


Cando alguén era rexeitado no amor, dicíase que lle deran cabazos. En castelán: "dar calabazas".

Tamén, cando se sacaba unha mala nota nun exame, dicíase que levaras cabazos (calabazas).

Pois ben, se alguén me dá calabazas ou cabazos, o que fago é cabelo de anxo ou chamado tamén doce de cidra.

E iso, precisamente é o que fixen onte.

A cabaza (Cucurbita ficifolia), da familia das cucurbitáceas din que foron orixinarias de México ou de Perú. Trátase dunha planta da que se poden aprobeitar as flores, as follas e os froitos e alén de ter moita fibra, é rica en potasio, betacarotenos e moitas vitaminas.

Despois de recollela no seu tempo, outono, no meu caso, hai que deixala nun sitio fresco e seco unhos seis meses ou un ano antes de elaborar o cabelo de anxo. 


É unha planta que se dá moi ben na miña horta. Gardo as sementes dun ano para outro, que tamén se poden comer unha vez secas, e gústame velas medrar e coller ese volume e peso que as fai as mais resistentes entre as da súa especie.


Estas son as que eu gardo para elaborar o doce de cidra, mais adiante, e co que recheo doces ou adorno tartas por enriba ou para tomar como marmelada, aínda que iso é o que menos uso pola súa textura en forma de cabelos.

Primeiro hai que deixálas caer co seu propio peso dende unha altura para que escache a dura cáscara que as recobre e sexa máis doado partilas antes de poñelas a cocer en auga para que se desprenda ben todo o que vai ser usado.

Escórrense e esmiúzanse coas mans ata que as fibras estén soltas. Logo ponse a cocer outra vez, co zucre que lle queiramos engadir, no meu caso moito menos do que recomendan as receitas, e cun pouco zume de limón, unhas duas longas horas revolvendo cada pouco para que non se queime. Pódese engadir canela, se se quere.


Pasado un tempo, cando xa comeza a dar un olor agradable, pódese retirar e embasar en tarros, facéndolles o vacío.

Consérvase moi ben, mesmo varios anos. 


Gustaríame atopar unha foto da tarta que acostumo a facer con elas. Simplemente elaboro unha masa quebrada, porque a min gústame todo caseiro, a poder ser, e simplemente rechéase co cabelo de anxo.

As veces gústame poñer améndoa en cachiños ou laminada para decorar por enriba pero iso é optativo.

A estas alturas xa non me importa "levar cabazos" nin nos exames nin no amor.

Cando teño visitas, acostumo preparar esta tarta. (A ver se atopo foto ou cando volva facela)



Respira o doce no forno,

latexa, soña con deleitar.

Ten vida propia,

faise por dentro.

Sincroniza co calor,

déixase dourar

sen usar protector.

Muda a súa cor,

faise maduro, feito,

ready to eat.

Sabe o séu punto

de cocción e recende

para avisar.



mércores, 22 de marzo de 2023

MONTESCOLA

 



Montescola é unha fundación que ten como labor preservar o monte e difundir as boas prácticas para un entorno ecolóxico e sostible. Recuperar terreos que foran expropiados pola mineiría e convertilos en aula da natureza na que participan escolares e familias plantando e apadriñando árbores que se ocupan de coidar ao longo dos anos. Ao mesmo tempo, é un entorno para xuntarse e festexar ou asistir a actividades de ocio e aprendizaxe que son levadas a cabo por personas expertas en algunha materia: monólogos, uso das plantas silvestres...e tamén é un lugar ao que acuden con frecuencia as brigadas deseucaliptizadoras para desfacerse desta especie incendiaria e repoboar os montes con especies autóctonas. O que non cabe dúbida é que Montescola, en Froxán, (Lousame) A Coruña, é un lugar para aprender e pasalo ben.




Deixo aquí un acróstico adicado a Montescola.


Medran as árbores plantadas.

O nome de quén as amadriñóu

Na lapela loce como un sol.

Tempos de mineiría idos,

Escola da natureza son.

Sementes novas xermolan,

Convivencia de xeracións

Onde traballo e lecer suman

Loitando polo meioambiente.

Aula aberta, dinamiza o rural.


Beatriz Pin Díaz

domingo, 12 de marzo de 2023

A FURGOTECA




 Hoxe, domingo, feira en Baleira, estreamos Furgoteca.

A Furgoteca é unha biblioteca ambulante, iniciativa promovida pola Xunta de Galiza a través das bibliotecas de Lugo e Ourense, para levar "cultura" ás zonas máis afastadas destas dúas provincias, aquelas especialmente de montaña, que non dispoñen de bibliotecas na súa proximidade.

Non só atopamos libros, revistas, cómics, xornais, música ou películas senón que ofrece tamén a posibilidade de usar tecnoloxías como ordenador, impresora...

Esta idea non é nova. Aquí na nosa contorna houbo, no seu día, unha muller republicana, chamada Enriqueta Otero, mestra e polifacética, moi adiantada aos tempos, que tamén pensóu que había que levar a cultura a todos e todas para que tiveran a oportunidade de instruirse, e non só aprendendo a ler e escribir, senón, moito máis. O seu Carriño, co que ía de aldea en aldea, achegaba estudos universitarios. Era como unha universidade ambulante. 







No parque Rosalía de Castro, en Lugo, estaba a sede de O Carriño. Unha palloza que facía de teatrillo e divertimento ao tempo que promocionaba a cultura.

Algo así foron tamén as Mochilas viaxeiras que, nos anos en que exercín como mestra en Baleira e tamén encargada da biblioteca no seu centro escolar, acolleramos este sistema de poder levar libros, vídeos, música, revistas... á casa perante un tempo para que toda a familia se beneficiara da oportunidade de ler ou de coñecer outras cousas. Acompañaba un  caderniño onde anotaban as súas impresións ou comentarios.






Hoxe, chegóu a Fonteo, xunto a fonte do Eo, esta fermosa Furgoteca, coa súa bibliotecaria e animadora que nos ofreceu o seu contacontos a modo de presentación. Mesmo poderíamos degustar algunha bebida ou unhas galletas durante o tempo que pasamos alí escollendo libros, xa que vai equipada con todo ese tipo de agasallos.

Para ser o primeiro día, asistiron varias veciñas e veciños, xente nova, que se interesaron moito polo que alí se atopaba.  Eu saín con tres libros pero había moitísimos máis que me gustaban. 
Como diría unha amiga moi aficionada a ler: "Eu quedaría ata a dormir na Furgoteca".




Esta foi a miña escolla! A poesía que non falte!


E, para terminar, deixo un enlace ao vídeo sobre Enriqueta Otero, nada en Miranda, Castroverde, Lugo, veciña a que tiven ocasión de coñecer persoalmente en Lugo cando eu era estudante de maxisterio e ela retomaba a súa profesión de mestra, despois de ter padecido a persecución, o cárcere e privada dos seus dereitos de exercer como mestra, cousa que logróu ao final, un ano antes da súa xubilación.






LIBROS VIAXEIROS

A furgoneta de Paula
Fai un grande percorrido
Uso aos libros lle van dar
Rinconciños da montaña.
Gustaremos das historias,
O son de cantigas ledas
Traeránnos a ledicia
E coñecementos novos
Cun surriso na faciana
Andaremos na montaña.

Beatriz Pin Díaz





sábado, 4 de marzo de 2023

TEMPOS

 


Así apareceu o día

coa neve nas serras,

co frío ás portas

e na casa, lumes.

Filloas non faltan

nin caldo de castañas,

tempo para ler, pensar,

escribir tamén.

Así pasa o inverno

deixándose acariñar.

Todos os tempos son

tempos para soñar e amar.




O día merece a foto.

Nós merecemos o día.

Entre prados e montes

as casiñas respiran.

martes, 21 de febreiro de 2023

NOIA



Noia en cor cinsenta,
nin frío nin calor.
As gaivotas, indecisas
agardan non sei qué.
Calma na ría de Noia,
nin un barquiño se ve.
Cheiro a marea baixa.
Dentro da vila, bulen,
eu, na quietude, amaino.






Agora as gaivotas nadan,
o sol deitou unha raiola,
a auga en marea chea,
ondea acompasada
cos chios das aves mariñas
e, eu, cumprín anos en Noia
a carón de quén máis quero.