COUSAS DO FAIADO

 

supercalifragilisticoespialidoso  esternocleidomastoideo.... son palabras que se perderon no tempo dos meus anos de academia de mecanografía e taquigrafía en Lugo.

A miña primeira Olivetti, e a única máquina de escribir que tiven, escribiu os meus primeiros poemas alá polos finais dos anos sesenta, principios dos setenta.

Hoxe, repousa felizmente no faiado, agardando que pase o tempo e alguen  pouse os ollos nela e tamen as mans para ver como funcionaba o aparello que nos redimiu de escribir á man e nos uniformou coa letra impresa.

Pero eu non quería falar da máquina de escribir, senon das primeiras revistas que tiven na miña xuventude e dos contos que viñan nas tabletas do chocolate.

Un primo meu, agasalloume, por reis, cunha subscrición á revista Readers Digest, por un ano ou  mais.

Funas coleccionando e encuadernando nunhas tapas que mandaban ca revista.  A foto xa di bastante!

Cando meu pai viaxaba a Lugo facer compra para vendermos na nosa tenda, sempre me traía pasteis "recen feitos", que así os pedía el para a sua nena,  que lle gustaban moito. Pero xa, mais adiante, eu quería que me trouxera unha revista. Non sabía de ningunha en especial, así que, el, mercaba "La Actualidad" e, a min, que era de boa conformidade, gustábame esa revista.

 Logo, cando xa marchei estudar á cidade, entrei en contacto con outro tipo de revistas, un tanto  "underground", como Ajo Blanco, editada en Catalunya e que ía moi ben coa miña forma de pensar e vivir, pois era unha revista que rompía co establecido, era diferente...

E, como unhas cousas pedían outras, susbcribinme á revista Integral que tamén se editaba en Catalunya. Os temas que trataba eran interesantes. Alimentación natural, comunas, contracultura, vida sa...

Cheguei aos días de hoxe con ela. Aínda a merco de vez en cando ou leo na biblioteca pero xa non é o que foi nos primeiros tempos.  Gardo, eso si, unha boa morea delas no faiado.

Pero, falando de faiado, onde eu lía aqueles contos clásicos que viñan nas tabletas de chocolate Carmiña, un chocolate elaborado en Lugo, penso, como o café Candelas, eu non gardei ningún daqueles mini libros pero sí que vin un nunha tenda de antigüidades  e que tiña o prezo de 100 pesetas de daquela.

Todo o que puiden encontrar en Internet foi esta foto que da idea de como eran aqueles contos. Hoxe, gustaríame poder telos e lérllelos ás miñas netas, pero recoñezo que son contos que tiveron a súa razón de ser, noutra época e que, quizais non vaian ben nos nosos tempos, xa que son contos un tanto machistas.

E despois diste repaso polas miñas primeiras lecturas, case me atrevo a dicir:

SOMOS O QUE LEMOS, O QUE COMEMOS, O COMO NOS CRIAMOS...

LIXO CREATIVO

O "Camarada" X, ten todo o tempo para sembrar o monte de figuras. Unhas son aproveitadas de madeiras con formas, que él decide o que van ser, outras son obxectos en desuso cos que crea e recrea historias que teñen que ver co mundo que o rodea. Así atopamos peixeiras, pescadores, barcos, arados de ferro, autobuses... que el transforma en esceas nun mini escenario onde se representan, co seu decorado correspondente, como xardíns, pozas de auga que son mares onde o pescador vota a sua cana, ou cervos que corretean polos prados...

Todo o bosque parece un lugar de encantamento: arpas, troncos con deseños, ou con bolboretas xigantes aleteando colgadas das árbres...

Un lugar, preto do mar, no meio dunha paisaxe virxe, sen outros seres que o habiten mais que os imaxinados por este artista, que se fai chamar "Camarada" e do que se puidera pensar que se trata dun louco, dun excéntrico... Lémbrome de Man, o home de Camelle, que construía esculturas usando os cantos rodados que o mar deixaba na beiramar, onde habitaba, tamén, nunha casa construída de refugallos, de lixos varios que él artellaba da maneira mais artística e sinxela, pero que non faría calquera de nós,

HABELAS... HAINAS!

Este verán, unha amiga, agasallóume cun libro: O LEGADO DAS DEUSAS ,  da escritora checa, Katerina Tucková. 

Comecei a lelo agora no outono e, a verdade, non pensaba que me ía resultar tan interesante. 

É un libro etnógráfico, sobre as mulleres chamadas deusas, anxos, feiticeiras, curandeiras, meigas...

Penso que non so as houbo na República Checa senón en moitos lugares do mundo sen deixar atrás a nosa Galiza.

Foron aniquiladas por réximes totalitarios que se encarnizaron bestialmente con elas ata aplicar torturas e mortes despiadadas. Lembremos o da queima de  bruxas, non moi  lonxe de nós.

Aquí, en Galiza, non houbo ese extermínio  nen tanta persecución, aínda que a igrexa considerou sempre esas prácticas como pagáns e nunca estiveron ben vistas nen pola relixión nen pola medicina pero, habelas...hóuboas!

Nos tempos de hoxe, podemos atopar curandeiros e curandeiras aos que acudimos cando a medicina científica non da cos problemas que se presentan pero xa non se ven as nosas meigas polas aldeas, aquelas que tanto che daban remedios para namorar como votaban o mal de ollo aos animais ou mesmo á xente. 

Se ben , puideron mudar de camisa e pasar mais inadvertidas, causando estragos con outras artimañas como a cobiza, murmurios, o engano...

Eu, non estou nen a favor nen en contra. So sei que houbo, sobre todo mulleres, que tiveron certos poderes, ben pola sua fe ou crenzas en seres superiores que as guiaban, pola tradición que lles foi transmitida de nais a fillas... Secadra, nen elas mesmas foron conscientes de seren consideradas como tales... pero dentro das nosas familias houbo quen levantaba a espiñela, dicía os responsos para atopar algo que se perdera...ou mesmo sabía cándo alguén ía morrer.

 

Cando visitei Chequia, en duas ocasións, dinme conta de que alí, nas tendas de souvenirs, penduran tantas meigas como aquí en Galiza. E, por suposto, as lendas e frases máxicas, como a que se di antes de que unha fervenza descargue a auga, están á orde do día.

Conclúo dicindo: HABELAS, HAINAS!

 

Memorias con PACO PESTANA

 

Tiñamos menos de vinte anos, (ti, tres mais) cando nos coñecemos, aquí, na mesma cociña dende onde escribo. Era finais dos anos sesenta. Viñas xantar cos teus compañeiros de Extensión Agraria. Eu era unha rapaza con duas trenzas, un pouco tímida, que comía as patas dos coellos que miña nai cociñaba para a xente e vos gastabades bromas con aquelo de que o coello non tiña patas.

Andado algún tempo, atopámonos nunha festa en Rioxoán. Quén o diría, pero ías ás festas e bailabas moi ben. Case non te coñecía ata que me refrescaches a memoria. Estiveramos todo o tempo xuntos naquela festa. Eu medio empezaba a quedar con un mozo para a festa do Cádavo pero logo apareciches tí, e deixeino plantado. Nunca lle gustóu! Ainda se lembra!

A partir de ahí, viñas algunha vez por Fonteo, aos domingos, como se estilaba. Non sei que medio de transporte usabas porque non había. Se viñas andando dende Peredo... (10 kms ou mais) e logo volver.

Daquela, escribiamos cartas. Non había outra maneira de estar en contacto coa xente que vivía lonxe. 

Conservo todas ou case todas as longas cartas dende diversos lugares nos que estiveches. Tamén algunhas fotos, a maior parte, da tua etapa de lexionario en Villa Cisneros. Dende Holanda, Barcelona, Paraxes (Meira), dende aquela casa comuna na que se quedaron os meus libros de Sabato que che emprestara...

Fai pouco que organicei todo nun álbum e mandeiche foto pero ti querías velo personalmente e ler aquela fluída correspondencia porque tiñas curiosidade en saber cómo escribías naquela época.

O día que fun polo teu estudio, por vez primeira e última non cho levei. Foi este mesmo ano.

Apareciches desfilando polo estreito corredor, entre as tuas obras, con gorra e fusil de lexionario. O teu sentido do humor non che fallaba nin nos peores momentos.

Pódese dicir que mantivemos un certo namoramento de xuventude que logo se converteu nunha amizade permanente e duradeira. En Lugo saliamos como calquer parella facía naqueles tempos. Eu era estudante alí e tí, cando viñas das tuas viaxes sempre me convidabas a pasteis e un Tio Pepe, na rúa das Docerías. Ensinábasme a xogar ao billar, camiñabamos polas costas do parque...e, cousa insólita, iamos de discoteca, onde o teu bailar chamaba a atención da xente, era insinuante, atrevido, libertario...

Eu tamén collín voo e lanceime ao mundo, como ti facías. Aí foise enfriando a nosa relación amorosa e pasamos a ser simplemente amigos. Fomos xuntos en auto-stop a vendimar a Francia, á rexión de Pomerol. Compartimos colchón no chán, por falla de medios de aloxamento, pero como se foramos irmáns. Nin un pequeno roce. Pode soar raro pero tí e eu nunca tivemos intimidade. Aínda cho dicía o outro día en Lugo, naquel café da Praza do Campo Castelo e tí, ríndote, contestabas que estabamos a tempo de tela! Ben sabiamos que non. Que nos mantivemos "puros e castos" dende que nos coñecemos. Non eramos seres normales, Paco!

Logo, o destino en paralelo foinos poñendo perto, de novo, e nas andainas co grupo de Castroverde, fixemos algúns viaxes e falabamos. Sempre estiveches disposto a falar, a dar a túa opinión...

Nestes dous últimos anos, con eso de que acediches, por fin, a certos aparellos tecnolóxicos, comunicámonos moito polo whatsapp. Intercambio de imaxes que faciamos nos nosos paseos, eu por Fonteo, ti por Peredo. Sobre todo sombras de nos mesmos cos cans. Non sei quen empezóu primeiro. Secadra eran un agoiro da sombra que se tendía como a "Negra Sombra" de Rosalía: unha señardade! Un preludio da túa partida a algures. 

Sempre estarás no meu corazón, e cando eu vaia para esa viaxe, seguro que te atoparei para falar do que foi a nosa vida toda dende que nos coñecemos, benquerido amigo!

MAÑA CALMA

 Un corto paseo de longo alcance no contemplativo. A maña calma, con ceo azul, papaventos varados, o millo a punto de ser recollido, bolboretas alegres seguindo os meus pasos, aldeas durmidas nun silenzo que acouga os sentidos, as flores que volven como na primavera. Atopo as primeiras tullemerendas ao borde do camiño. Vou fotografando para deixar aquí testemuña da miña andaina. O sol aquencéndome e facéndome sentir ben. Non se move unha folla. Non hai trafego no ceo. Semella que estou soa no mundo. Non me da medo. Vou ben acompañada de Noa e Charlie e os insectos voadores. 

A pundo de terminar Os Maias de Eça de Queirós, unha novela apaixoante que me engaiolou todo o tempo, eu que apenas leo novelas, pero esta caloume fondo porque abarca moito, está maxistralmente escrita nun portugués que entendo e que xa ata penso...Era o segundo intento de lela. Fai anos que a collín e non fun capaz de poñerme porque me parecía moi afastada do tempo presente e pensaba que non ía aturar tanta fidalguía. Pero non foi así, porque souben ler entre lineas o que se quería transmitir e eso gustoume.

Na pota cocíñase, a esta hora, o caldo galego. O noso caldo. Leva toda a mañá facelo. Eu vou por partes. Uso a pota rápida e primeiro cozo as fabas co unto e a carne de porco. Mais tarde engado as patacas cortadiñas en anacos irregulares e pequenos. Por último, e xa ca ola destapada, póñolle as verduras, que neste caso é navicol. Así vai estar de moi bo comer!

E mentras eso se fai, eu, escribo. Non o que cavilei escribir cando ía camiñando, senón o que dificilmente lembro, xa deformado, carente da instantánea que motiva os meus escritos. É como se perdera cor, como un tecido destiñido e carente de vitalidade.

Deixo algunhas das imaxes que fun recollendo ao meu paso e que din mais que as miñas palabras.

ESPALLANDO IDEAS

 

Aínda teño tempo

nesta tarde

primeira de outubro,

coa chuvia á porta,

a horta recollida,

a leña gardada,

a pota ao lume,

cas acelgas, patacas, cenorias,

que collín na horta esta tarde.

Como Ánxela, eu tamén

son muller da terra,

que sementa e recolle

e desfruta o sabor

do alimento san,

sabedor, con aroma...

E comparto o pouco

cos paxaros,

cos bechos que, 

coma mín,

precisan alimento.

Non me queixo por iso,

o pouco ben repartido,

chega a moito.

E síntome feliz,

mentras escribo,

cociño e escoito música.

e agradezo 

o vídeo que unha amiga

que me coñece,

soubo que me gustaría.

Espallando ideas.