UN TARDEO NA ILLA DE SAN SIMÓN

Os campamento musical na Illa de San Simón, perto de Vigo e Redondela, levóunos ás avóas e avós, a pasar unha tarde en familia, con música, cantigas compartidas e acompañadas tanto polo profesorado como polo alumnado chegado facía dous días de varios puntos de Galiza para pasar alí a semaniña enteira. Pero houbo quen non aguantóu máis de tres días. Estar nunha illa impón. A ver cómo saes dela en caso de apuro e cos ventos soplando por todos lados e a oleaxe, e a historia da illa que foi lugar de corentena para leprosos, e campo de concentración na gerra Civil española. Pero pagaba a pena a experencia. A nosa neta foi unha, senón a única, que se veu de volta connosco ao final da tarde. Xa tiña a maleta feita dende pola mañá e medrara o mar un milímetro coas súas bágoas de dous días.

Así foi o desembarque, triunfantes despois dunha travesía con algo de marexada, chegamos á illa e o recibimento non podía ser mellor. Todas e todas, alumnado e profesores nos recibiron con música, alí no espazo chamado praza onde ía ser todo o tardeo que nos agardaba con cantigas compartidas e ben adoviadas coa música dos violíns, guitarras, percusión...que nos fixo sentir grandes nun lugar tan pequeno como illado.

Había cadeiras para sentarnos a xente maior, bebidas variadas e moita gana de sermos protagonistas dunha tarde na compaña dos que máis nos queren e queremos: os nosos netos e netas, de todas as edades.

Antes de comezar o concerto, previsto para as 18.00, dinme un percorrido pola illa para ver en qué consistía.

Con ben medrados eucaliptus que movían as súas copas ao son de todos os ventos facendo un ruído de fondo que xa era algo inquedante para quen non ten costume de vivir nunha illa tan pequena. Fun atopando algunhas esculturas que miraban ao mar, dependencias para o aloxamento dos e das asistentes ao campamento, cociñas, comedores e servicios... Unha piscina portátil de gran tamaño e que ían usar aquela mesma tarde e que nin con esas, a nosa neta quixo quedarse a pasalo ben nela. Claro, praias alí non hai e tamén é bastante perigoso para a rapazada, xa me decatei no momento. Se cadra eu tampouco me quedaría alí de boa gana! Cecais foi mellor que non completara a semana de campamento ata o domingo no que irías pais e nais a buscalos e terían unha festa. Pois, case fixo ben. Se non fose porque pagaron un pastón pola semaniña enteira... e a experencia sempre sería enriquecedora tanto no tema musical como de convivio con outras rapazas e rapaces.

Quen queira saber a historia da Illa, que a busque porque  eu non vou contala tan ben, porque nona estudei a fondo, así que deixo aquí, de contado, un puñado de imaxes que fixen a correr, ata fun ver o cemiterio, do que falaba no seu libro As horas mortas, de Emma Pedreira.

Hai algunha casa de estilo indiano no medio de tanta zona axardinada e de frondosa arboreda que fan do lugar un sitio ideal para ir escribir un libro ou descansar.

Unha vista do pequeno cemiterio que alí se encontra.

Esta debe ser a ponte que una a illa máis grande con outra máis pequena que se ve no plano que deixei máis arriba.

A Ponte de Rande vista dende o barco. Houbo unha contenda alí en Rande, no 1702 entre forzas anglo- holandesas e hispano-francesas, durante a Guerra de Sucesión Española.

No barco, xuntas, as dúas avóas de Mínia, a materna e a paterna, felices de ir pasar a tarde con ela e animala a que seguise no campamento, pero o que pasóu, foi que se veu de volta connosco e colorín, colorado!

A ACADEMIA ALVARELLOS

 Era polo 1966 cando deixei a escola rural para aprender algo diferente na cidade de Lugo. En principio conseguín que meus pais me deixasen abandoar a casa na que nacín en Fonteo, Baleira. Acababa de pasar o exame de Ingreso que me permitía facer o bacharelato pero non obtiven o permiso para facer tal cousa. Si, que conseguín que me deixasen estudar algo así como secretariado, alternando con un taller de costura.

Eu acompañaba algunhas veces a meu pai nas viaxes a Lugo para mercar as mercadurías que se vendían  na nosa taberna. Acostumabamos ir aos almacéns de José Herrero Lobejón  que estaban xunto a Estación de tren e parada do autobús de línea Lugo-Fonteo e biciversa, e alí puiden descubrir o que realmente me gustaría facer: ser mecanógrafa como aquelas secretarias que tecleaban sen parar nas oficinas de tal almacén.

Con esa idea, convencín a meus pais e fíxenme alumna da academia Alvarellos que era a que máis sona tiña naquela época. Alén de mecanografía tamén ensinaban taquigrafía, cultura xeral... e alá me enrolei e foi como coñecín a Don Enrique Alvarellos, un profesor que sabía ensinar con disciplina, tenacidade e eficiencia, que trasmitía ao alumnado esas cualidades e quedaba como un selo que nos acompañaría sempre, alomenos no que a min se refire.

Ensinóunos dende o primeiro día a escribir "ao tacto", e dicir, mirando só para o método que él utilizaba e que resultóu ser moi eficaz. Tamén a postura correcta de mans, codos e pernas para lograr unha mellor destreza diante da máquina. Vixiábanos con moita frecuencia e corrixía os "vicios" que empezaran a aflorar. Era tenaz e esixente, non deixaba pasar unha. Débolle algo que siñificóu moito na traxectoria da miña vida, como é o dominio do teclado, "ao tacto" que permite escribir con moita velocidade. Probas de velocidade nos facía de cada tempo e non se pasaba páxina sen dominar ben a anterior.

Logo, deixéi a academia para ingresar no Instituto Feminino, por nocturno, combinando o bacharelato elemental co taller de costura. Hai que lembrar que son filla dunha costureira, pero que non quixen aprender con miña nai esa profesión que non me gustaba daquela e o que quería era ser mecanógrafa.

Hoxe, pasei, como fago a menudo, por diante do local da academia Alvarellos que penso leva así, pechada dende que se terminóu fai moitos anos. E sentín nostalxia. Foi ao ver a placa de Don Enrique alí, na rúa, xunto a praza Comandante Manso, que así se chamaba, e lembrei vellos tempos, cando aínda a muralla tiña as casas adosadas. Agora é unha zona peatonal, con cafés, terrazas e zonas verdes nas que a xente se para a tomar algo ao longo da mañá ou da tarde.

Aínda conservo a miña única máquina de escribir, unha Olivetti, (agasallo dun curmán que traballaba en Barcelona), que gardo no faiado dentro do maletín no que viña e que fai pouco me reparóu un amigo que foi empregado da casa Olivetti en Lugo. 

Pero o que gardo con todo o meu coidado, é a destreza de poder seguir tecleando con certa velocidade e sen mirar, como diría Don Enrique,"ao tacto" usando todos os dedos, cousa que permite facer moito en pouco tempo.

Souben fai un tempo que un descendente dél, e dicir, un fillo, segue dalgunha maneira os pasos "emprendedores" do pai e alén de escribir tamén é editor. Merqueille un libro dél ás miñas netas, ao tempo que lle lembrei que fora alumna de seu pai, (non para que me fixera un desconto, claro está).

Dos coñecementos que máis me serviron na vida, escribir correctamente á máquina, ou nun teclado, foi unha, seguido do coñecemento do idioma inglés, e saber dar uhas puntadas.

Tentei inculcar algúnha delas no meu fillo e nas miñas netas, pero a de mecanografiar non tiveron pacencia, nen método nen profesor desciplinado. A de coser, está por ver, se ben os idiomas resultaron do seu interés.

Ao final non fun mecanógrafa ou secretaria, nin costureira, pero o saber non ocupa lugar, ou sí?

VÍA VERDE DO SALNÉS

Hoxe, domingo, 8 de xuño, Galicia Infinita, (empresa turística), organizóu unha viaxe dende Sarria, pasando por Lugo, ata Vilagarcía, en autobús. Dende alí partimos a pé para atoparnos un pouco máis adiante coa Vía verde do Salnés, seguindo a antiga vía do tren de Vilagarcía a Pontevedra, unha prolongación do que foi o primeiro ferrocarril galego, inagurada en 1873 e que unía Santiago de Compostela e Carril, (o seu porto natural) dende a época medieval, hoxe reconvertida en sendeiro para camiñantes e ciclistas. Está sen terminar, xa que se pretende prolongala ata Santiago de Compostela. 

 

Nela fomos atopando restos do que foi un camiño de ferro: sinais que indican cruces perigosos, estanción de tren, pontes... e sobre todo, moita natureza, árbores, plantas, rechouchío de paxaros, silenzo...

Antes de chegar a un lugar chamado Portas, ao que se dirixiron as personas que preferiron continuar en autobús, hai unha desviación que nos leva a carón do río Umia ata o centro de Caldas de Reis por onde pasa este río que tantas veces ten asolagado a vila xunto ao balneario. 

O traxecto da ruta é de aproximadamente quince quilómetros e pode facerse en pouco máis de duas horas e media. Lévase moi ben por ser todo chán e con boas sombras, acompañando o río que leva un bo caudal.

Unha vez en Caldas de Reis, fermosa localidade termal con abondosa zona verde a carón do río que se agradece en días calorosos como o de hoxe, cada quén fixo un pouco o que se lle antollóu. Sentarse a tomar unha cervexa ben fría nalgunha terraza preto do río, coñecer un pouco o lugar. No meu caso, lavarme nas augas quentes da fonte pública ao lado do vello balneario...facer fotos, mercar algún agasallo para levar...

Para logo dirixirnos no autobús a Padrón onde nos agardaba un ben merecido xantar ás tres da tarde.

Foi unha viaxe moi interesante e ben organizada. O xantar non deixóu nada que desexar. Tivemos marisco, viño Albariño, café de pucheiro...entre outras cousas.

Rematamos o día de volta a Lugo sobre as sete da tarde e pagóu a pena o madrugón da mañá.

 

O CROAR DUN DÍA

 

Aquí comeza o croar dun día no que varias asociacións tiñamos un encontro en Castro Verde, sendo esta localidade a anfitriona deste ano. 

Comezamos percorrendo un tramo do Camiño Primitivo, comezando no alto da Vaqueriza ata Castro Verde.

A lprimeira parada foi na capela do Carme, Vilabade na que se celebraba unha romaría e a xente ía ofrecida á virxe, facendo o camiño a pé e con algún sacrificio, para logo pasar o día enteiro na carballeira e levando o xantar ou merenda. A xente sentábase nunhas mantas no chán e mesmo se compartía coa familia e amizades.

Entramos na capela para ver a imaxe da virxe do Carme.

Esta é a carballeira na que tiña lugar a romaría, animada con música e bailes, mesmo concursos de baile no que miña nai levóu un premio bailando cun veciño da nosa parroquia.

Un pouco mais abaixo, agardábanos o refrixerio de media mañán no que aportaron tamén os grupos convidados traendo algo dos seus lugares de orixe, como mexillóns da parte de Ferrol. Había tamén o famoso queixo do Cebreiro elaborado nunha aldea de Castro Verde, en Barredo e que ten levado premios a nivel nacional. 

Na nave que foi unha granxa de coellos e hoxe reconvertida en museo e multiusos, foi onde tivo lugar este "brunch" que nos cargóu as pilas para seguir camiño.

Dos moitos obxectos antigos que alí se expoñen, deixo duas fotos que me gustaron.

Logo viría a sorpresa: unha poza enorme chea de ras que nos recibiron cun concerto nunca escoitado e do que gardo son para deleitarme no seu croar cando me apeteza.

Constancia de que iamos por bo camiño: O Camiño Primitivo.

Ata os porquiños celtas cabilaron se sería a fin do mundo cando escoitaron o vocerío de tanta xente en tropel e non sabían para onde correr.

Chegamos a unha escola republicana feita no 1931 polos veciños deste lugar, pagada cos seus cartos e na que había mestro e mestra e vivenda para eles. Hoxe durme entre a maleza que a come.

Ten esa cor azul que lle da un aire indiano.

O muíño ainda fai muiñada unha vez ao ano.

Entramos velo por dentro.

Chegamos a Vilabade e vimos a igrexa so por fóra.

Despois dun xeneroso e ben agardado xantar nun restaurante da vila, fomos ao Centro Cultural Paco Pestana para escoitar un concerto polo grupo Son de Corda que nos fixo sentir ben.

Para rematar, a presentación do último libro da autora castroverdesa Ánxela Gracián que tamén nos fixo sentir aínda mellor.

E aquí acaba o croar dun día no que os distintos croares nos fixo sentir vivos e vivas.

TOXOS E XESTAS

 Como cada mañán, se o tempo o permite, salio a facer marcha nórdica, que veño practicando a diario dende fai alomenos quince anos e que consiste en axudarse cuns bastóns apropiados que van suxeitos ás mans e ao igual que no esquí de fondo, trabállanse os mesmos músculos, polo que é como esquiar sen neve. 

Nesta época do ano, o que máis vexo ao meu paso son as xestas (Cytisus scoparius) empezando a florear e que teñen un aroma característico e sabor amargo. Ao seu lado, tamén algun toxo (Ulex europaeus), tenta facerlle a competencia pero nótase ben que escasean e que tenden a desaparecer. Xa non se ven toxeiras, que eran parcelas a toxos e que se recollían, xunto coas xestas para estrume do gando que logo fermentado nas cortes de antes, dentro das casas, serviría de abono para as leiras e sacábase en carros tirados por vacas, que cantaban ao seu paso, os carros, quero dicir, do carregados que ían. O cheiro do esterco mesmo era agradable, non como o purín de agora.

Estas que aquí se ven nesta foto son as xestas. O seu uso como vasoiras era ben coñecido antes de viren as escobas, xa non digamos as aspiradoras. Tanto  varrían as brasas do forno do pan despois de roxalo tamén á base de leña de xesta e de uces (Erica escoparia), tamén chamada carroucha, carrasca, carpaza...que xunto coa xesta tamén se usaba en vasoiras, mesmo para varrer o gran de trigo ou centeo nas airas, cando se mallaba. E, como non podía ser menos, as meigas tiñan estas vasoiras como vehículo nos seus voos nocturnos.

O toxo, ten espiños e non permite moito xogo con él, pero sí se utilizaba tamén para roxar os fornos de cocer o pan alén de comida para cabalos despois de cortalo nun cabalete cunha coitela semellante á de decapitar. Non sei como podían comer os cabalos ese toxo cheo de espiños que a nós so con tocarnos xa nos deixaban doentes. Unha espiñadura de toxo había que tratala escaldando o dedo afectato nove veces en auga fervendo durante nove días?

Outra que non abonda moito xa, é a papoula, (Papaver rhoeas). Cada vez vense menos e máis pequenas. Antes había sitios ateigados delas. Sempre me gustaron moito estas flores. Alegran o campo. Ese contraste entre o vermello e o verde. Son moi perecedeiras. O vento fai delas bailarinas con delicado traxe de catro pétalos. Se encontras unha con cinco podes ter boa sorte!

Moito nos amosa a Natureza cando a vemos a diario, nos metemos nela, deixamos que nos entre polos sentidos, anque os meus, xa me van axudando menos, dende a pandemia, o olfato e o gusto desapareceron por arte do demo e non voltaron despois de máis de dez meses. Eso sí, trato de ir arrecendendo a menta silvestre, a xesta, a uz e todo aquilo que ten un aroma forte para que o meu cerebro se lembre. A ver se así!

E aquí deixo esta pequena experencia que aínda que todos os días se me presenta, sempre é algo diferente.