A GENOVEVA

A Genoveva era un personaxe itinerante. Vestía de cor marrón. O seu cabelo branco, a veces recollido nun descoidado moño asomaba por debaixo do pano que lle cubría a cabeza. Andaba polas aldeas, cando eu era unha rapaza nova, e chamaba ás portas para pedir algo de comida ou onde pasar a noite cando o tempo era inclemente. A maior parte das noites durmía fora en calqueira recuncho que atopara e non tiña medo ós lobos nen a persoa algunha. Tampouco ela se metía con ninguén. Era educada e agradecida. Á miña nai chamáballe Berta. Falaba sola. Tiña longas conversas consigo mesma que nos eran alleas. Vivía como noutro mundo diferente ao noso. So, de vez en cando, comentaba algo que viña ó caso pero logo voltaba á súa leria. Contábase que estivera en Cuba e que viñera dali coa razón perdida. Tiña familia por esta zona pero ela non paraba en casa algunha. A súa vida tornárase errante e deambulaba por corredoiras, montes e aldeas. Ela mesma cosía e lavaba a súa roupa. Despois xa non a volvín ver por aquí e pasaron moitos anos e eu teño un vivo recordo da súa presencia que nunca logrei entender e que, agora, quixen indagar para poder traela de novo entre nós. Genoveva fora para Cuba alá polo 1920 co seu home, de Ourense, e alí fixeran fortuna, que logo foi a súa perdición xa que a avaricia dunhos sobriños, levounos a querer desfacerse deles para quitarlles os seus bens. O home morreu novo e ela, salvouse da morte pero non da tolamia. O seu irmán, quixo repatriala e Genoveva chegóu de volta nun barco alá polo 1936 sen outra riqueza que un baúl e unha maleta que tiróu ao mar nada mais sair do barco. Ese xesto sería o que mellor describe o que foi a súa vida despois do seu retorno. Tiróu ca equipaxe e fíxose un ser libre, sen ataduras, sen bens que perder e co mundo ós seus pés para poder percorrelo incesantemente, sen casa, sen necesidades, somente feliz de non ter nada. Contábame a súa sobriña, que morreu con mais de noventa anos nun asilo de Lugo. Na sua etapa de cordura fora unha muller moi guapa, e moi educada. Facía toda a roupa que se ve nas fotos e que corresponde a unha dama elegante e de saber estar. Nada que ver con aquela outra que eu coñecín a non ser polas faccións da sua cara que son recoñecibles a pesares de que a indumentaria era outra ben diferente.

Alegreime de saber mais da sua vida e de poder lembrala neste blog onde deixo unha foto de xuventude..

A veces non é a riqueza, non son as posesións, non é ter casa, ter parella, ter fillos.... A veces é saber desprenderse de todo o que nos ata

THE SNOW FLOWER

The snow came softly

asking me for you

It couldn´t hang longer

for you to play with

and make an snowman

with eyes, nose, mouth

and a big smile on it

The yellow little flower

poped out to see

if you were passing

holding hand with me

The wind mills arms

say hello to Mínia

and wink an eye to her

while the snow was melting

leaving our hands empty

The sleight was no working

taking you down hill

but the snow is fair

and will come again

to let Little Mínia

play with it all the way

making snowballs

and Fanny snowmans

that last three days.

O MEU ALMORZO

Dime qué almorzas e direiche quén es!!!!
Levantarse cedo e ir preparando o corpo, sen presa, para ese primeiro refrixerio matutino é todo un ritual. Primeiro ocúpome dos meus animais que me agardan e saúdan con agarimo. Saímos a fora e vemos a climatoloxía do día. Doulles o seu almorzo e voume preparando o vasiño de auga templada, coas semillas de lino que quedaron a remollo, e que tomo con mel, levadura de cervexa e zume de limón para que o organismo vaia limpándose media hora antes de almorzar. Mentras tanto lávome, vístome e xa lista para encarar o día, tomo a froita da mañá. Logo empezo os preparativos do almorzo que consisten en ir poñendo o fervedor de auga para facerme unha taza de té (case sempre xaponés), e que ten a súa maneira de prepararse, quentando antes a teteira con auga quente, e deixándoo os minutos precisos e ca auga ós graos que se debe facer o té. Logo poño o pan a torrar, (case sempre o meu propio pan, integral e de centeo) e poño na mesa o bo aceite, o queixo de cabra, a marmelada caseira, as noces, o allo, e o compango que pode ser salmón, sardiñas, pavo.....alén das sementes de sésamo, pipas de xirasol ou un mix de sementes.
Así comeza o meu delicioso momento que fará sentirme chea de enerxía o resto do día. Ademais, acompañada de Noa que está sempre agardando que caia algo ó chan ou que me camele para que comparta algo do meu con ela.
Cando traballaba de mestra, sempre lles preguntaba ó alumnado que almorzaran. Había sempre alguén que non tomara nada aínda, ata a hora do recreo. Como eu daba clase de inglés, practicabamos con eses temas cotidianos porque así sentían que lles concernía o que falabamos.
Ademáis de falar noutro idioma, estabamos a aprender sobre temas transversais como é este da comida, de saber coidar o noso corpo.
Nos hoteis, había o almorzo continental ou o tradicional do país, neste caso, Reino Unido, e eu sempre tomaba o deles porque o continental soábame como a moi fulero, un cáfé e pouco mais. 
Xa de nena, eu sempre fun acostumada a tomar un bo almorzo. Así era no campo, unha boa taza de sopas de pan da casa con café con leite non faltaba en ningunha casa. Logo a media mañá ainda tomabamos as once, que era algo mais consistente, como unha tortilla á francesa, pan con queixo, ou con manteiga e azúcar.
Na época dos meus pais, acostumaban almorzar caldo de rustrido que era un caldo de patacas picadiñas ao que se lle engadía un refrito con allo. Non estaba mal! Ou tamén as castañas que sobraran da noite anterior, e postas a quentar na plancha de ferro, así torradiñas, qué ben sabían, cunha cunca de café con leite!.
Pero eu lémbro o meu almorzo cando ía a escola aquí na aldea. Un paquete enteiro de galletas tostadas Fontaneda, e a taza de café con leite. Pero antes, miña nai, ainda me daba un ponche que levaba ovo e viño de misa. Por aquelo de que tiña que alimentarme que estaba medrando!!!
Así que, cómo non vou eu seguir apreciando ese tempo co que empezo o día, e ao que lle dedico media hora ou mais e deixo que me veñan as ideas e a planificación do día.
E eso é algo que pasa de pais a fillos/as porque ainda que a veces se desvíen, coido que eses principios de educación para a saúde, prevalecen o resto da túa vida.
BO ALMORZO!!!

PRIMAVERA

Non son de días "D" nin de equinócios  que me indiquen  que é a hora, o momento xusto cando algo comeza ou acaba. Fai tempo que veño sentindo a primavera, cando apenas se nota, cando o corazón se alegra porque os días medran, porque brotan follas e flores, e cantan os paxaros e fan neais, e voltan as cigoñas e o sol aloumiña. Pero, hoxe, 21 de marzo, o calendario marca o reloxo do tempo igualando o día á noite en todo o planeta e eso pode ser importante. A miña andadura de hoxe, día tristeiro e grisallo, os meus pasos tropezan co vóo dunha cigoña que levanta mesmo diante de min para buscar outro prado un pouco mais lonxe. Vina tal cal é de grande e sorprendente. Quizais nunca a vira tan perto, mesmo me sorprendeu por un mínimo instante no que non sabía qué ave era esa xigante creatura. Logo, mais arriba, ao pasar por unha xesteira, un corzo ou unha corza, dispúñase a cruzar o camiño. Reparóu en min e olloume por un intre prolongado que me convidóu a chamala amablemente pero ao escoitarme, emprendeu fuxida cara á sua madrigueira. Estes encontros fixeron o meu día de comenzo de primavera. Os meus paseos sen Noa, xa non teñen igual siñificado.

Vótoa de menos. Ela queda na casa porque está co celo e xa leva así mais dun mes, encerrada, sen facer exercicio. Por eso se puxo un pouco mal das articulacións e tiven que levala á veterinaria, quen a atendeu moi ben e lle recetóu e xa lle fixo efecto. Noa xa ten a miña idade, mais ou menos. Somos moi parecidas en estilo de vida activo. Estou desexando que lle pase para que me acompañe nas andainas. Noa baila comigo, Noa gosta de ver a familia no Skype, Noa recibe as visitas, anúncia a chegada de xente, detecta ruídos na casa, encántalle a música na radio, a miña comida, subirse ao banco da cociña, acompañarme na horta cando sacho.....Noa é tranquila, sabe estar, non molesta....
acompaña, sinte, trasmite, le as emocións, sabe que algo non vai ben, mesmo sabe cando desafino co acordeón. Durme cos balses e esperta cas rumbas!
Hoxe non loce o sol a pesares de empezar a primavera!

O SILENCIO DO ORBALLO

Empezarei dicindo que o título deste post non é outro que o do poemario que onte foi presentado en Castro Verde e que o autor, Jesús María Trashorras Nogueira, foi compañeiro de estudos en Lugo alá polos anos setenta. Dende daquela, non voltei a saber del ata fai duas semanas que, nas clases de acordeón, déuseme a coñecer e souben que acababa de publicar o seu primeiro libro de poesía. Foi unha sorpresa atoparme con él e co seu poemario. Ningún dos dous me resultaba descoñecido e lino de un tirón tan pronto puxen pes na casa, porque alí sentíame reflexada como galega do rural, cunha infancia semellante, co mesmo contexto social e cultural, cas mesmas palabras que daquela escoitabamos falar no noso entorno, cos mesmos obxectos e vivencias e con intereses moi semellantes como o de conservar o Noso, darlle a importancia que tivo e que ten e non deixar que se perda no esquecemento. Sorprendeume que o galego que usa é o galego que falabamos daquela, cando ainda non estaba regulado, e que tiña unha boa porcentaxe de palabras en castelá. Pero era o noso galego da nosa zona concreta e penso que foi o que nos marcóu. Logo tivemos que adoptar un galego mais unificado que servira para nos entender en toda Galicia. A min sempre me gustou o galego falado cas suas variantes locais que lle dan esa identidade e sabes de onde é a persoa xa so pola fala. Era como a matrícula antiga dos coches. Agora xa non se sabe de que provincia veñen. Hai poemas que están escritos na fala das zonas fronteirizas con Asturias e que teñen un engado moi especial.
A concurrencia ao evento foi masiva e desbordante xa que o salón de actos do Colexio de Castro Verde fíxose pequeno para acomodar a tanta xente que enchía pasillos e escaleiras. Alí se foron lendo os seus poemas en boca da mais diversa participación xa que había persoas de Ucrania, Venezuela e doutros países por non dicir de diversos puntos de Galicia e de toda idade e condición. Os poemas quedaron moi ben nas voces dos mais novos e novas que ogallá prenda neles a semente do decir poético. Había poetas que tamén leron algo de seu. Pintoras que espuxeron as suas obras, e moita música entre lectura e lectura. Hai que dicir que estivo moi ben organizado e presentado. Nada que envidiar ós programas televisivos...Foi dinámico e sorprendente, sen tempo para sentirse nin cansados nin aburridos. Houbo de todo! Ata oubeos de lobos e poemas en ucraíno!
Aquí deixo o poema que eu lin, e que escollín eu mesma porque me impactou a primeira vista. Poema do autor do libro  O silencio do orballo.

Poema de Jesús María Trashorras Nogueira

Este poema fai referencia a palabras que quedaron en desuso e que ao perderse o obxecto do seu nome, foron caendo no esquecemento e xa non son coñecidas pola xente nova. O poeta quixo rendirlles  homenaxe e prendelas no seu libro para que sigan ahí para quenes queiran indagalas. Fíxome pensar nunha palabra que me gustou sempre: "cómaro", que eran os bordes dunha finca que se deixaban arredor dela para poder ter paso sen pisar o semiado, para que nela anidaran insectos e outros bichiños que favorecían a agricultura loitando contra as plagas.... Eso xa non existe! Pois a min lembroume tamén o camposanto das casas desaparecidas, casas galegas, cunha estructura típica de cada zona e que hoxe son asfalto de estradas. Tal é o caso de tres casas da miña aldea que levou por diante a ampliación da estrada antiga. A casa de Brañas, a casa de Cuenza e a casa de Benito. Eran casas fermosas e algunhas, das mellores da aldea. Así que decidín ler un poema meu que escribín fai unhos corenta e cinco anos e que deixo aquí:

A CASA DE BRAÑAS

Hai unha casa en Fonteo

toda vella e afumada

cunha escaleira por fora

e ca porta ben pechada.

Ten ó pé unha figueira

que da figos cada ano

e tamén ten unha horta

que ainda chora polo amo.

Esquecida alá nun curro

a cociña da lareira

durme entre as cinzas mortas.

Xa non ruxe a garmalleira.

Estarán alí ainda

o vello escano e a artesa

a lacena do touciño

o pataqueiro

e a mesa.

Ahí queda unha esperencia rica para un pobo, para o rural galego tan falto de xente e ao que chegan doutros sitios e se integran na nosa cultura para coñecernos e compartir con nós o deles e o noso que non teñen porque ser encontrados senón que é sempre un símbolo de riqueza cultural que nos favorece. Dende aquí, a miña acollida, o meu saúdo, a miña admiración a esas persoas que veñen de fora para acompañarnos no noso camiñar e que son tamén de países asoballados por outros, con lingua imposta  e con risco de perder o que foi deles dende sempre.

Lendo un poema do seu libro e outro meu