www.leriasdebea.blogspot.com

Translate

mércores, 22 de marzo de 2023

MONTESCOLA

 



Montescola é unha fundación que ten como labor preservar o monte e difundir as boas prácticas para un entorno ecolóxico e sostible. Recuperar terreos que foran expropiados pola mineiría e convertilos en aula da natureza na que participan escolares e familias plantando e apadriñando árbores que se ocupan de coidar ao longo dos anos. Ao mesmo tempo, é un entorno para xuntarse e festexar ou asistir a actividades de ocio e aprendizaxe que son levadas a cabo por personas expertas en algunha materia: monólogos, uso das plantas silvestres...e tamén é un lugar ao que acuden con frecuencia as brigadas deseucaliptizadoras para desfacerse desta especie incendiaria e repoboar os montes con especies autóctonas. O que non cabe dúbida é que Montescola, en Froxán, (Lousame) A Coruña, é un lugar para aprender e pasalo ben.




Deixo aquí un acróstico adicado a Montescola.


Medran as árbores plantadas.

O nome de quén as amadriñóu

Na lapela loce como un sol.

Tempos de mineiría abandonada

Escola da natureza son.

Sementes novas xermolan,

Convivencia de xeracións

Onde traballo e lecer suman

Loitando polo meioambiente.

Aula aberta, dinamiza o rural.


Beatriz Pin Díaz

domingo, 12 de marzo de 2023

A FURGOTECA




 Hoxe, domingo, feira en Baleira, estreamos Furgoteca.

A Furgoteca é unha biblioteca ambulante, iniciativa promovida pola Xunta de Galiza a través das bibliotecas de Lugo e Ourense, para levar "cultura" ás zonas máis afastadas destas dúas provincias, aquelas especialmente de montaña, que non dispoñen de bibliotecas na súa proximidade.

Non só atopamos libros, revistas, cómics, xornais, música ou películas senón que ofrece tamén a posibilidade de usar tecnoloxías como ordenador, impresora...

Esta idea non é nova. Aquí na nosa contorna houbo, no seu día, unha muller republicana, chamada Enriqueta Otero, mestra e polifacética, moi adiantada aos tempos, que tamén pensóu que había que levar a cultura a todos e todas para que tiveran a oportunidade de instruirse, e non só aprendendo a ler e escribir, senón, moito máis. O seu Carriño, co que ía de aldea en aldea, achegaba estudos universitarios. Era como unha universidade ambulante. 







No parque Rosalía de Castro, en Lugo, estaba a sede de O Carriño. Unha palloza que facía de teatrillo e divertimento ao tempo que promocionaba a cultura.

Algo así foron tamén as Mochilas viaxeiras que, nos anos en que exercín como mestra en Baleira e tamén encargada da biblioteca no seu centro escolar, acolleramos este sistema de poder levar libros, vídeos, música, revistas... á casa perante un tempo para que toda a familia se beneficiara da oportunidade de ler ou de coñecer outras cousas. Acompañaba un  caderniño onde anotaban as súas impresións ou comentarios.






Hoxe, chegóu a Fonteo, xunto a fonte do Eo, esta fermosa Furgoteca, coa súa bibliotecaria e animadora que nos ofreceu o seu contacontos a modo de presentación. Mesmo poderíamos degustar algunha bebida ou unhas galletas durante o tempo que pasamos alí escollendo libros, xa que vai equipada con todo ese tipo de agasallos.

Para ser o primeiro día, asistiron varias veciñas e veciños, xente nova, que se interesaron moito polo que alí se atopaba.  Eu saín con tres libros pero había moitísimos máis que me gustaban. 
Como diría unha amiga moi aficionada a ler: "Eu quedaría ata a dormir na Furgoteca".




Esta foi a miña escolla! A poesía que non falte!


E, para terminar, deixo un enlace ao vídeo sobre Enriqueta Otero, nada en Miranda, Castroverde, Lugo, veciña a que tiven ocasión de coñecer persoalmente en Lugo cando eu era estudante de maxisterio e ela retomaba a súa profesión de mestra, despois de ter padecido a persecución, o cárcere e privada dos seus dereitos de exercer como mestra, cousa que logróu ao final, un ano antes da súa xubilación.






LIBROS VIAXEIROS

A furgoneta de Paula
Fai un grande percorrido
Uso aos libros lle van dar
Rinconciños da montaña.
Gustaremos das historias,
O son de cantigas ledas
Traeránnos a ledicia
E coñecementos novos
Cun surriso na faciana
Andaremos na montaña.

Beatriz Pin Díaz





sábado, 4 de marzo de 2023

TEMPOS

 


Así apareceu o día

coa neve nas serras,

co frío ás portas

e na casa, lumes.

Filloas non faltan

nin caldo de castañas,

tempo para ler, pensar,

escribir tamén.

Así pasa o inverno

deixándose acariñar.

Todos os tempos son

tempos para soñar e amar.




O día merece a foto.

Nós merecemos o día.

Entre prados e montes

as casiñas respiran.

martes, 21 de febreiro de 2023

NOIA



Noia en cor cinsenta,
nin frío nin calor.
As gaivotas, indecisas
agardan non sei qué.
Calma na ría de Noia,
nin un barquiño se ve.
Cheiro a marea baixa.
Dentro da vila, bulen,
eu, na quietude, amaino.






Agora as gaivotas nadan,
o sol deitou unha raiola,
a auga en marea chea,
ondea acompasada
cos chios das aves mariñas
e, eu, cumprín anos en Noia
a carón de quén máis quero.





 


domingo, 12 de febreiro de 2023

UN RÍO QUE NAMORA



 Iria escolleu para hoxe o Roteiro de Pena Guímara, A Fonsagrada, Lugo, Reserva da Biosfera pola UNESCO. Un roteiro que segue o curso do río Logares pola Veiga de Logares e que é un sendeiro moi natural que vai pola veira do río, subindo e baixando e con espazo so para unha persoa á vez.

Deixamos os coches en Vilardíaz, xunto a antiga escola, hoxe en desuso por teren concentrado o pouco alumnado que habería na zona, en centros da vila de A Fonsagrada. 

Salímos por ese carreiro que se ve na foto e pasamos polas covas de Vilardíaz ricas en ouro.



Como podemos ver, tiñamos que ir en fila india e con moito coidado de non esbarar pois aínda había xeo nas pedras molladas por un regato que vai a carón do roteiro.





Pasamos por San Martín de Robledo, cunha igrexa que foi importante noutros tempos e agora está tamén en desuso, xunto á casa rectoral que está ao lado e que é típica desta zona por ter un segundo andar con fiestras mais pequenas. Pode que servise para gardar as colleitas e outros alimentos.





Nesta foto podemos ver unha aldea chamada Romeán, das moitas aldeas abandonadas que están derrubándose e que non teñen accesos para vehículos e por iso foron quedando en desuso como as escolas, igrexas...

Neste lugar houbo, no seu día, cantina, muíño e ferrería. Hoxe, so as pedras falan.

Os que se manteñen en bó estado son os hórreos. Construccións feitas con intelixencia artesanal para gardar o substento dos habitantes tanto das personas como do gando.




Aquí nos atopamos co río Logares que nos agasallóu con sorpresas durante o seu curso. Fervenzas, rápidos, descensos oblícuos sobre rochas lisas e longas no que o río se amoldóu ao leito seguindo a súa inclinación. Eu, que nun principio aseguréi que non lle faría fotos porque todos os ríos son iguais...tiven que retractarme do dito e deixarme conquistar polo seu encanto que me namoróu tanto que xa o declarei meu namorado para este San Valentlín.


E aquí pouso co meu recen namorado, cautivada pola súa beleza, ímpetu, perseverancia, e acrobacias coas que nos foi embelesando durante o noso camiñar á seu carón, con música nas súas transparentes augas ben batidas, nas que as troitas estarían felices, caso de que quedara algunha.



Iria, sempre atopa pequenas belezas que aos demais nos pasan inadvertidas. Istes cogumelos son como botóns, ou flores. A alegría do camiño que poñen notas de cor sobre fondo verde e violáceo. 



E aquí, neste tronco, encontrou cola de pavo, outro cogumelo moi vistoso que amosa a súa simetría armoniosa en simbiose co entorno.

Unha ruta de 10,500 kms que nos levóu varias horas por ternos demorado moito na súa contemplación e estudo e que nos aportóu coñecementos, pracer e unha maneira de vivir o que nos rodea sen ter que ir demasiado lonxe de onde habitamos.

Grazas por convidarme. Por compartirmos dende un café con pastas variadas e chamativas para empezar a ruta con forza, e polas fotos aportadas e, como nón, por servirme de guía e de compañía.

mércores, 1 de febreiro de 2023

HISTORIA DUNHA LECTURA

 Retomando o libro de Joyce que deixara aparcado e que so me servía para coller sono, non importaba por onde o encetara, érame inintelixible.

Agora, despois de rematar, felizmente, "A Portrait of the Artist as a Young Man" agardo non ter que usar iste como somnífero!.


Nos andeis de libros que teño na galería con vistas ao campo, aparecen, de vez en cando, libros que eu non merquei e que intúo que me chegarón pola vía da familia inglesa/irlandesa a través do meu fillo.

Así, foi como atopei fai unhas semanas o Portrait de Joyce, un libriño de peto que non debeu ser  aberto e que seguramente o conseguirían en tendas de segunda man ou en boot fairs e que lle viñeron de agasallo nalgún paquete polo Nadal.

Pensei que podería lelo sen problema. E así foi. Gustóume moito e puiden entendelo e admiralo. 

Pero eu tíñame visto co Finnegans Wake, por algunha razón, porque me deron os ollos nel e porque non tiña lido nunca a Joyce e parecía case un pecado, como non teño lido a tantos outros autores e autoras de prestixio universal.

Así foi, que empecei a ler o Wake, directamente, sen pararme a ler a introducción que o acompaña e que serve de moito cara a enfrentarse cunha lectura difícil, insólita, e que se considera so asequible medianamente a expertos no autor. 

Eu vía que as persoas coas que me relaciono falaban a miúdo de Joyce, do Ulisses... e sentía non poder participar do seu coñecemento, así que, sen pensalo moito, empecei o Wake. Non sei se fun capaz de ler dez páxinas dunha vez. So me iluminaba a luz dalgunha frase, e non completa, nun inglés que me soaba de algo. O resto era pasear a ollada por enriba, detectando xogos de palabras, vellas cancións de berce ou rimas das que se lles contan e cantan as crianzas para ir inxeríndolles na amígdala os coñecimentos antergos. Así fixen eu co alumnado nas aulas de inglés, así fixen co meu fillo e cas miñas netas.

Logo pasei a ler saltando páxinas, por ver se aquelo tiña sentido mais adiante pero so conseguía durmir á primeira de cambio. Polo que usei o libro para durmir.

Agora, despois de ler o Portrait e ver que o comprendía, peguei de novo co Wake pero, esta vez, lendo a introducción de Seamus Deane,1952, e que son unhas vinte páxinas que serven de aclaración e guía a lectura da obra.

Con esta axuda en man, dirixínme, esperanzada, ás primeiras páxinas que noutrora xa percorrera sen éxito, e que me encontrei?, pois que nada mudara. Todo estaba alí tal cal o deixei, sen mais luz, sen mais claridade e sen ánimo de intentalo.

Non acostumo darme por vencida nos retos que me marco, e sei que aínda nono devolveréi ao andel onde estaba. Gústanme as linguas e os xogos de palabras... e seguirei anque sexa polo pracer visual de atoparme con algo nunca visto nin nunca imaxinado que poidera escribirse desta maneira e que poidera ser considerada unha obra universal.

Wake, en inglés, siñifica acordar, espertar... Será que eu teño que acordar para poder entender algo que as miñas neuronas, xa gastadas, non son capaces de descifrar, ou será que o señor Joyce se deixóu levar por unha tolura inédita conxugada cunha capacidade creativa e excéntrica sen límites?


mércores, 18 de xaneiro de 2023

PRIMEIRA NEVADA

 




Abro de par en par

a xanela da cociña.

Entra un frío saudable

con especial arrecendo

que gosto respirar.

A neve alegra a xente,

os animais, as plantas...

Cambia a cor da terra,

acouga os sentidos,

detén todo o que molla

nesa súa espesura

de maná merengado.

Na súa fraxilidade

garda o magnetismo

que nos atrae e atrapa.

Xira o día a carón dela,

ata na cociña se sente

no bulir das potas ao lume

cociñando caldos quentes,

fillóas e roxóns con mazá

seran menú preferente.

Nóa saíu disparada

ulindo cada pegada

dos animais da noite

que, antes que nós,

a brancura enlodaron.

Xa o sol derrete a neve,

Unha visita agardada.















venres, 6 de xaneiro de 2023

SON DE AQUÍ


 

Dende a serenidade do lugar,
a pé de camiños que transito.
nun día iluminado e limpo,
aquí, onde a natureza conta
tempos pasados e presentes.
A vida trasformada e silente,
a paz como lixeira brisa
que acalma os sentidos,
devólveme as palabras idas,
fai de min, parte da paisaxe.
Como árbore, permanezo
no lugar que me plantaron,
a carón da vida andada,
sen ansias que me urxan
buscar outros enclaves.
Pois, aquí foi onde nacín
e onde quixera morrer.
Eo son de aquí.
Teño un lugar de meu,
a casa na que nacín,
unha horta que coidar,
camiños que percorrer
e moito para contar.
Mido o tempo polo sol,
guíome polos degaros.
Nada  me apura nin obriga. 
Libre son e de min dona.
malia a todo,
nun vaso de auga,
afogo.

luns, 26 de decembro de 2022

TARDE FILLOEIRA

 



Unha tarde de fillóas

ao estilo bretón,

con tres tipos de fariña

e raspa de limón.

Fariña de trigo normal,

algo de espelta integral

e con trigo sarraceno

máis oviños de corral.

Mágoa non ter convidad@s,

e a conxelar non probei,

así que ireinas comendo

e con Nóa axudando

que xa as quere comer

denantes de eu as facer.

Unha hora me levóu,

dúas tixolas ao lume

e, sen tregua, volteando.

Pero o mellor está por vir:

é a forma de as servir

ao puro estilo bretón,

torradiñas dunha en unha,

recheadas do que queira,

salmón, queixo, mel, canela...

Unha receita caseira

que eu mesma inventei.


xoves, 22 de decembro de 2022

VINTEDOUS DE DECEMBRO

 














        

         Cada vintedous de decembro

é día da lotaría.
Para min é moito máis.
Antes que os bombos finasen,
souben o que era ser nai.
Na soedade daquel cuarto de hospital
ti e máis eu fixémonos dous.
Ninguén nos axudaba a saber
o que era máis elemental:
darche de mamar.
O teu alimento non quería fluir,
os teus beizos non sabían tirar.
Ti e máis eu, no difícil momento,
sen ninguén que botara unha man,
perdidos nunha soedade sen fin…
Pero eu era feliz, malia a todo.
O teu corazón latexaba riba do meu
e souben que a vida íanos ser dura,
que criarte soa era a mellor opción.




domingo, 18 de decembro de 2022

ROTEIRO POLO RÍO AZÚMARA


 


Ultimamente estou facendo moitos roteiros cun grupo de amig@s e aprendendo máis cousas da miña contorna. 

O punto de encontro foi no castro de Viladonga, entre Pol e Castro de Rei. Antes de empezar, demos un paseo polo castro galaico-romano, ocupado no S.III dC , no que se aprecia a influéncia da romanización na construcción das casas en forma cuadrangular e non redonda como era común na cultura castrexa anterior á romana.

Entramos no Centro de Interpretación, e sempre hai algo que non viches ben a última vez, ou algunha innovación como a que nos chamóu a atención: unha representación en movimento das tarefas que se realizaban no interior das casas, como as relativas á lá, ao cocemento de alimentos, á alfareiría, construcción de ferramentas e mesmo como se durmía ao estilo romano. O castrexo tiña un pouco de frío ao deitarse naquelas casiñas frías e sen nada co que cubrirse.





Este sería o castro, representado nunha maqueta e na seguinte foto, a imaxen actual do estado do castro, cos e cas compañeiras dando unha volta polos arredores. Sopraba un vento medio furacanado que case nos tiraba das alturas por iso foi mellor baixarse a explorar o que foi aquela aldea primitiva das que encontramos boa mostra  por toda Galiza




Dende alí, dirixímonos a Castro de Rei, donde comezamos o roteiro a carón do río Azúmara que é un afluente do Miño e leva moita auga, quizais mais que leva o Miño por esas alturas.


A ruta era de algo máis de sete kms, sen grandes desniveis. Pasamos por algunhas pontes de madeira moi pintorescas nas que paramos a facer algunha foto. Logo fomos ver unha antiga mina de arsénico que deixóu o seu selo contaminante no rego que parte da mesma boca da mina.




Augas cubertas cun lodo amarelo e que aínda desprende un cheiro ao mineral que se extraía nesa mina.

Curioso ver unha placa cun poema de amor, xusto ao lado deste regato tan pouco romántico

.Biografía de Francisco de Fientosa - Búsqueda (bing.com)



Tamén se atopa unha laxe co nome dun traballador morto nesa mina. 



As minas cóbranse vidas e vida natural ao quedar os resíduos que non foron tratados nin retirados despois da explotación e debastando a contorna medioambiental dos lugares onde existiron. Triste realidade!



Dende o alto, a paisaxe que se estende á redonda é impresionante. Forma un círculo de alturas como unha circunferencia que demarca unha depresión en forma de vales. É como se quixeramos meter todo iso nunha imaxen pero imposible de abarcala. Non me sorprende que os nosos ancestros buscasen lugares así para poder vivir coa tranquilidade de non ser invadidos por alleos sen que se decatasen. 

Perto do punto de encontro inicial, castro de Viladonga, alguén se deu conta de que deixara no outro!  coche as chaves do seu. Eu xa berrei TAXiiii! Acababamos de ter outro final semellante ao da anterior andaina. Menos mal, que o causante deste imprevisto dixo que "a grandes problemas, grandes solucións" e así foi. Houbo que usar outro dos coches para poder ir buscar as chaves.

E sigo dicindo que TODO É BEN SE BEN ACABA!


luns, 12 de decembro de 2022

AVENTURA NA MONTAÑA


 Tres persoas, dous coches e moita enerxía para acometer unha ruta de mais de 15 kms.

Tratábase do sendeiro  Quintá - Donsal. 

Deixamos un coche nas Cabanas e subimos ao Couso no outro coche para comezar o roteiro dende alí.


As vistas eran espectaculares. Podíanse ver Os Ancares con picos nevados e toda a paisaxe era de elevacións considerables, con pastizais e moito arboredo autóctono aínda que, desafortunadamente, invadida pola especie  trabucada: os eucaliptos.


O día non  era solleiro pero tampouco chovía. Había unha lixeira neblina que lle daba ese encanto soñodar e misterioso que caracteriza á nosa paisaxe na que destacaban comunidades de árbores ben diferentes.


Fixámonos nestas uriceiras de forma cuadrangular, sendo as máis habituais as de forma redonda.



Estabamos seguindo o curso do río Donsal, cos seus muíños semicaídos, algunha acea en bo estado de conservación, moitas fervenzas e pontes de reciente construcción que sustitúen ás de antes feitas de algunhas táboas e travesas e sen barandas.


Unha mini central eléctrica, con un pequeno encoro e presa para desviar a auga do río, pasala pola turbina e volvela ao río despois, era un sistema de producir electricidade para o alumeado nas casas antes de que viñeran a electrificación por estes lugares do rural. A veces só se beneficiaba unha casa e era da súa propiedade.



Os patriarcas da fraga, deixábanse ver no seu estado ruinoso pero vivo, os castiñeiros de mais de 1200 anos deixaban constancia da súa lonxevidade e resistencia ás inclemencias do tempo.





Un alto no camiño, aproveitando o patio dunha antiga escola, acondicionada para asuntos comunais agora, tiña unha mesa con fregadeiro e alí decidimos facer a degustación do meu licor de noces e uns confites de laranxa bañada en chocolate. 




Os carreiros eran estreitos, pedregosos e algo esbaradizos polo que nos viñan moi ben as barandas, colocadas dun xeito artístico e orixinal que nos chamóu a atención.



Compartindo conversas e silenzos, a ruta parecía  interminable. Eu perdín unha luba, recollida por quen nos seguía atrás e así seguimos ata a hora de xantar, noutra mesa con asentos de tronco, húmidos, pero que cubertos ca miña capa de plástico, utilizamos de bo grado.



Cánto non se tería moído nesta acea! Unha construcción das mellores conservadas que fomos atopando a carón do río Donsal que rega terras de Quintá.



Dende este mirador, pódense ver os Ancares, ao fondo e outras serras con moitas penas que gardan as aldeíñas case despoboadas desta Galiza interior, de montaña, onde todo é costo e difícil para a vida que queremos hoxe. Apenas vimos xente. Un señor maior que afalaba a unhas cinco ou seis vacas co seu cencerro e o can axudándolle, garuleiro.

Mais adiante, tamén fariamos trato cun mastín que nos acompañóu un bo treito e foise sen despedirse, de volta para a súa confortable casa, unha das mellores que vimos na contorna.



Algo fixemos mal que nos saímos do roteiro e atopámonos nunha estrada, sen saber que sentido tomar. 

Non ía ser este o único percance que nos acontecese, alén de perder xa a miña mesma luba de novo e sen retorno. Quedei sen ela e ben que lle quería! Mais iso pouco ía importar, logo de horas e horas subindo empinadas costas e baixando, eu, de cú para non molestar os xeónllos que xa non querían seguir.


Camiñamos un bo treito a carón do río Návia. Lembreime da miña netiña que así se chama e tamén como o lugar Navia de Suarna, que non ficaba lonxe dalí.

O río ía ben medrado e algo desbordado a carón dos prados e pasando xa unha ponte atopámonos no final da ruta: en Cabana. Ai! pero un dos coches estaba en As Cabanas! E non era o mesmo un nome que outro, como se puidera pensar antes de coñecer os lugares. Así que, ao non atopar o coche onde o deixaramos... Estabamos totalmente indefesos. Fixemos cálculos dos cartos que podiamos xuntar entre os tres e chamamos o taxi que estivera mais preto para que nos levase onde deixamos o coche, que estaba a uns 30 kms. 

A aventura foi completa. Arrimados a duas casas restauradas, a carón da estrada. Sen un alma a quén pedir axuda, case raiando na oscuridade da noite, entre montañas e montañas sen xente, aínda puxen o dedo para facer auto-stop a un coche de cazadores que por alí pasaba, pero nada.

Ao cabo de pouco, chegóu o taxi dende Becerreá e moi atentamente nos levóu ao sitio mais próximo onde tiñamos un dos coches e servíunos de guía para ir ata o outro.

No medio dunha néboa espesa que apenas deixaba ver a estrada, fomos chegando á de Baralla - Baleira, onde cada ún de nós tomóu rumbo á casa, sen mais demoras.

All  is well if ends well!



Degustando os níscalos e lingua de vaca recollidos onte no camiño.