RETAZOS OUTONAIS

 

Coniaster que estas na miña horta

engalanando un nadal inexistente,

ilumina cas túas cores a miña mente

que todo o demáis xa non me importa.

Un roce de gato

Un bico de can

Agarimo me dan

Limpido ceo azul

Sen trazas de nubes

Novembro cumple

Pacen placidamente

As vacas de Menán

Alleas a todo mal

Soias na parroquia están

O verde que relaxa

So cunha ollada

Préndeme os sentidos

Réndeme aos seus pés

Anímame a querelo

Devota me fai del

Os ollos deixo vagar

Sentindo benestar

(Acróstico de Beatriz Pin)

Ondas de nube

Suben ríos e vales

Prefiren ser herba

Remanso do verde

Altivas espigas

Dominan a terra

O lobo que soña

Ser amo do prado

(Acróstico de Juán José Lomarti)

Música: Vals dos vellos, por Carlos Alonso

CALDO DE CASTAÑAS

 

Cun trinco de touciño

Algo de unto de porco

Liscos de cebola picada

Descascadas as castañas

O caldiño imos facer

De primeiro os tres primeiros

E cando xa estan cocidos

Castañas, logo, engadimos

As patacas canda elas

Se tes unha ola expres

Telo doado de facer

Após dunha meia hora

Ñan, ñan no pensamento

Arrecemde que da pracer

Sal ao gosto e a comer.

(Acróstico)

Beatriz Pin Díaz

Receita de bombóns de castaña. (Vídeo)

CABREIRA

 

Un martes de novembro. Día de tódolos santos, acompañada por unha parella amiga, diriximos os nosos pasos hacia Cabreira.

Deixamos o coche en Sampaio, fixemos unha paradiña para ver as fervenzas e seguimos, a carón do Eo, polo camiño vestido xa de outono e ofrecéndonos  os seus preciados froitos: as castañas.

Facía un día solleiro, case de verán. Pois polo San Martiño, volve sempre un veránciño que pode ser duradeiro ou non. Este ano parece que é xeneroso e oferece días con temperaturas moi agradables que xa quixera para todo o ano!

Entre conversas, recollemos castañas para facer un magosto. 

Xa era case a hora do xantar cando chegamos a Cabreira. Aldea agochada entre montañas, protexida dos ventos e pola que pasa o río Eo no que se teñen pescado boas troitas noutros tempos.

Esta aldea de unhas dez casas, mais delas en ruína, outras aínda manteñen o tipo e duas delas están habitadas.

Petamos á porta dos meus parentes e ninguén aparecéu por alí. Entón, a veciña, Felicitas, convidóunos a entrar na súa casa e ofrecéunos unhos cafeciños. Era o día do seu oitenta e seis aniversario e movíase  pola cociña como unha moza. 

Foi un recibimento moi agradable e pasamos alí un tempo que se nos fixo curto pero no que repasamos lembranzas de outrora e lembramos persoas que hoxe xa non están pero que foron coñecidas nosas, mais que nada, dela e miñas.

Cabreira está nunha costa que vai ata o río. As casas, como descolgadas por unha ladeira, semellan unha fervenza de pedra.

Algunhas delas foron casas pudentes. Aínda se conservan en bo estado. Por exemplo a casa que está xunto á capela da Pastora onde se celebra misa unha vez ao ano pola Pascoa e a que tiñamos por costume acudir para logo xantar cos nosos parentes e parentas.

A casa de Mingos, no fondo, xunto ao río, cun hórreo tamén e con outras dependencias nas que houbo escola nunha delas. Conserva aínda os apeiros de labranza, o carro, a leña xunto ao forno de cocer o pan...

Seguimos río arriba para tomar o camiño de volta por outro lugar que nos levaría ata Esgrade, outra aldeíña de poucas casas, só unha habitada e con gando. Tamén alí nos ofrecían un prato de caldo. Era xa boa hora do xantar.

Fixemos algunhas fotos de cousas que nos chamaron a atención, como o aldabón dunha porta.

Logo continuamos ata Sanpaio, onde empezamos a ruta. Alegróume saber que viven bastantes veciños e veciñas alí. Duas casas foron mercadas fai pouco por xente de fóra e viven e cultivan hortas. 

Pasamos polo, que no seu día, servíu para poñer escola e na que estiven unhos días substituíndo á mestra cando aínda estaba facendo os meus estudos de maxisterio.

Detívémonos a vela por dentro e fixemos unha foto dun monolito que está a seu carón.

Así, fomos chegando ata o coche que deixaramos no comezo da ruta e acabamos xantando na miña casa. O día anterior, cando me avisaron de facer este roteiro, penséi en ter un caldo de castañas feito para cando chegaramos. 

Xunto cun bo viño e unhos "ósos de santo" de sobremesa, puxemos fin a este día tan cheo de boas experencias.

(Acróstico)

Camiñando ao pé do Eo

A Cabreira imos chegando

Baixiño o rio vai cantando

Rise o sol nos castiñeiros

E apañamos as castañas

Imos visitar a Pastora

Rezar para que algún día

Aldea habitada se volva.

(Agradecer a Iria e Sanse polas fotos que fixeron. Eu perdín todas as miñas)

ENCONTRO

 

Dous chocolates con nata

sobre mesa de mármore

nun lugar no que o tempo

se detivo a endozarnos.

Mais de corenta anos

sen saber unha da outra.

Ela novelista histórica,

eu,  sùa admiradora.

Pasóu unha hora curta

falando do cotidiano,

dende a India até a Habana,

dende marajás a escravos.

Andivemos polo mundo

e en Lugo nos atopamos.

Neste Lugo que partillamos

aló polos anos setenta.

En castelán e en galego

rolaron as  nosas conversas.

NUBE DE ACRÓSTICOS

 Fonte que non seca

Onde o Eo agroma

Nacín no teu leito

Tecíchesme a infancia

En ti arrolo os soños

Onde quero adormecelos

Fica medio esquecido

O hórreo dos de Benito

Nin rastro da casa queda

Todo baixo a estrada reza

E o hórreo coa porta aberta

O acubillo é dos paxaros

Chamada de Canónigo

Agora Casa Vita é

Saqueille todo o mellor

Acollín o seu valor

Viaxeir@s visitaron

Internacional ficou

Ten o meu fogar fixado

Ancorado na ilusión

Aspiro á felicidade

Vivo nas pequenas cousas

Interésome no Eo

Tamén no Nós e no Téu

Ando por camiños pequenos

Dende o Eo a Ribadeo

Onde me levan as musas

Pouso o pé devagariño 

Indo con fé no destiño

Vou deixando atras Fonteo

Illado no esquecemento

Doído despoboamento

Aldea que xa non ten

Lume acceso nin fé nel

 

Viña unha galiña

Impaciente, viña

Do galo quería

A súa atención

Revolcón do galo

Urxencia tomóu

Roéndolle a cresta

A galiña quedóu

"Lista, next, please!"

Vinvos medrar amodiño

Imaxinando a colleita

Días de contínua seca

Auguraban mal final

Recei ao ceo por chuvia

Un mes e outro mes tamén

Regaleivos os meus ollos

Aprendín daquel pintor

 Luz en vos quixo pintar

(Inspirado en "O sol do marmelo" pintura de Antonio López)

CARTA A PACO PESTANA

 Querido Paco,

Hoxe, como ti non estabas, decidimos visitar os teus lugares mais queridos. Empezamos na túa casa de Peredo, na que colgaches algunhas esculturas. Unha casa que debería ser a Casa Museo de Paco Pestana.

En honra a tí, inauguramos un roteiro que leva o teu nome e que parte de Peredo para acabar en Castro Verde. O camiño fíxosenos moi levadeiro e atopamos fragas, regatos, muíños... alén de castañas e cogumelos. 

Eramos un grupiño de unhas trinta personas. As nosas conversas xiraban en torno a tí. Todos e todas nos sentiamos ledos e ledas de terte coñecido. 

Os cans, teus compañeiros, quixeron formar parte do cortexo e viñeron canda nós un bo treito do camiño; como se entenderan que era o seu deber participar.

Fomos pasando polas aldeas que che eran ben coñecidas e por onde, seguramente, transitaches tantas veces, mesmo cando me escribías aquelas cartas dende Peredo e que hoxe agardaba ofrecerchas feitas libro para que puideran coñecerte naqueles anos nos que comenzabas a despuntar como home libre e a contracorrente.

Qué fermoso é o outono nestes paraxes castroverdenses onde naciches no 1949. Vinte anos despois, atopámonos e nunca deixamos de ser amig@s dende daquela. Pero quixo o destino que te foses algo cedo demais, deixando unha obra intensa que gobernar e coidar. Destacaches tanto na escultura como na escrita. O teu arte non ten límites porque todo en tí era iso. Mesmo os teus discursos improvisados eran arte impactante para os ouvidos e para a vista, porque tí vestíaste para actuar a vida.

Gustóume o roteiro que, dende hoxe, estará adicado a tí. Sentímoste con nós. Pode que o teu espíritu nos ouserve e nos acompañe e saibas que te queremos. 

Despois de subir ao monte da Lomba dende o que se ofrece unha fermosa panorámica das terras de Castro Verde, eran xa horas do almorzo de confraternidade que nos agardaba nun restaurante da vila.

Pola tarde, aínda que ti non eras moito de igrexas, iamos ter un concerto e unhas lecturas  na igrexa parroquial de Castro Verde. Zanfoña, violín, acordeón e piano, xunto coas voces case celestiais que acompañaban facían do lugar algo sublime que de haber ceo, chegarían ás mesmísimas portas dél.

A igrexa estaba chea. Moita xente que non acompañóu no roteiro, viñeron pola tarde para poñer fin a unha xornada que agardamos se continúe cada ano para que o teu recordo, o teu nome, e todo o que ti fuches e fixeches non caiga no esquecemento.

Unha aperta, Paco

A RADIO E EU

 

Así era, mais ou menos, a primeira radio que houbo na miña casa. O primeiro medio que eu tiven para comunicarme co resto do mundo aínda que fose so receptora e non emisora.

Lembro como pegaba a orella para escoitar as radionovelas da tarde, ou os discos adicados, ou algún programa de mulleres como aquel de Elena Francis, que daba consellos para todo.

As radionovelas nas que Matilde Conesa e Pedro Pablo Ayuso, poñían as suas voces de actor@s radiofónicos. Radionovelas como La Orquídea ou Los Incas...

Polas noites, como había taberna e xuntábase xente, escoitabamos A Perinaica, na que saían novas que estaban prohibidas polo rexímen franquista. A emisora emitía dende Andorra, segundo me dicían os que a escoitaban.

Sempre fun medrando a pé de rádio. No coche, cando vou conducindo levo a radio posta. Prefíroa aos CD´s. Na casa, acostumo poñer a radio para bailar ao son  que me toquen, así non teño que escoller eu as cancións.

Ultimamente, as radios que teño estan todas vellas e funcionan mal. Hora ía sendo de mercar unha nova.

Mirei en moitos sitios e non atopaba a que buscaba. Pero para iso está o Internet! Hoxe chegóu a que pedín fai uns días. Xa a puxen a funcionar aínda que non entendo ben cómo funciona. É de carga solar, ten para MP3, tarxetiñas para baixar música do móbil ou do computador, función de linterna, altofalantes incorporados de moita potencia, que é o que non tiñan as outras; así podo escoitar ben sobre todo cando a poño para bailar.

Estou encantada con este aparello de cor azúl. Con razón lera nun comentario que se afastaba dunha radio "de vella". Eu non son vella nin o quero ser! Así que unha radio destas características darálle un toque de xuvenil ao meu fogar.

RUTA DO MUIÑEIRO NAMORADO

 

Domingo, 2 de outubro, un mes que leva cinco luns e cinco sábados, cousa que so sucede de cada oitocentos e pico de anos! Por tanto, un mes máxico, que empeza quentiño e anima a facer rutas por paraxes case inéditos.

Atopeime coas compañeiras de andaina na Pontenova, lugar emblemático no transporte de ferro ata a saída ao mar en Ribadeo e que conserva a antiga via do tren e os fornos que se aprecian na foto.

O río Eo ao seu paso pola Pontenova faime sentir fachendosa porque é o río que me víu nacer onde él nace, a 36 kms deste lugar.

O carreiro, vai a carón dun regato cantareiro que nos aleda co seu son e no que aparecen fervenzas de todo tipo. Temos que ir unha detras de outra. É unha ruta de muíños, e un deles ten unha lenda curiosa que se pode atopar no internet co título "O muiñeiro namorado".

Trátase dun roteiro catalogado fai pouco e que é un dos últimos que ofrece o concello de A Pontenova, e que destaca `polo seu interese en facer do seu concello unha zona turística e moi visitada. De feito, está ben sinalizado e coas infraestructuras necesarias e en harmonía co entorno natural.

Esta curiosa fervenza preto dun muiño en ruínas, chamóu a nosa atención pola súa estética.

Tamén dispuxeron algunhas zonas con mesas e bancos para comer, descansar, quedarse de sobremesa, catro mulleres, tres xóves e unha que podía ser nai delas, na que nos contamos historias das nosas vidas de mulleres e que tan ben nos sentan esas tertulias, aínda que sen café que acompañe.

Como podemos apreciar, son os muiños do Cairo os que fomos atopando por todo o camiño.

Despois da sobremesa, dirixímonos á mina do Cairo que nos estaba lonxe pero que tiña unhas empinadas costas que subir e logo baixar. Mereceu a pena explorar un pouco o túnel da mina e facer unhas fotos na súa entrada.

Esa son eu, aínda que nona pareza pois as fotos en boca de mina non sempre saen coa nitidez desexada.

Feita dende o interior do túnel con ese contraste de luz-escuridade serve para poñer punto e final o que foi o percorrido de ida. Logo tivemos que desandar o camiño que se me fixo moito mais corto

Rematamos facéndonos unha selfie das catro componentes da expedición pero nona colgo aquí porque non pedín permiso para facelo. 

O que sí, acabamos nunha terraza do que foi a antiga estación de tren na Pontenova tomando unhos xeados de chocolate que nos reconfortaron do esforzo realizado e que nos levóu dende as once da mañá ata as cinco do serán.

Coñocer xente e compartir un roteiro penso que é un exercicio de socialización que senta ben de vez en cando.

Grazas, compañeiras!

DESPOIS DA CHUVIA

 

O mar eche a ti o que a min a montaña.

Respiro o bafo das súas entranas

como ti o salitre das ondas rompentes.

Refresco a alma no orballo remanente.

O silenzo acouga os meus ouvidos

neste mundo calado para sempre.

A natureza goberna a paisaxe,

vistíndoa á súa maneira.

Ata os paxaros durmen

a chegada do aoutono

en profundo silenzo

que apousa como pó

nos andeis de madeira.

A chuvia pasóu lenemente

calmando a sede da terra.

Todo segue o seu orde

e trala chuvia ven o sol

que da luz e morneza

neste fin de setembro,

camiñando sen preguiza.

TEMPO DE VENDIMA

Era polos anos setenta, cando comezamos a facer as vendimas en Francia. Acostumaba ir cunhas amigas que fixera en Salamanca. Despois dun verán traballando na hostalaría na Costa Brava e en Holanda ou nunha fábrica de chocolate en Suíza, era como continuar a nosa itinerancia alongando así o tempo de traballo ata que dera comezo o novo curso nos nosos respectivos lugares de orixen.

Encontrar o primeiro traballo nas vendimas en Francia, non foi cousa doada pero sí moi afortunada. Había centos de persoas coma nós, agardando pola oportunidade, arredor dunha estación de tren en Libourne. Tivemos sorte de que nos escolleran entre tantos e tantas. Antes de que iso acontecera, deambulamos por lugares da veciñanza durante unhos días, durmindo ao rás e comendo froitas que apañabamos polos camiños. Eramos un grupiño de cinco ou seis persoas de distinta nacionalidade. 

Ate que o párroco do lugar nos acolléu na súa casa, nos deu de comer e un sitio para durmir. Ao día seguinte levóunos xa á un cháteau da súa confianza  na comuna de Pomerol.

A familia era moi acolledora e procuróunos sitios para dormir e as tres comidas do día estaban aseguradas en boa mesa con boas viandas e viño o que quixeramos. Case todos e todas eramos xente xove, estudantes mais deles e delas e había bo ambiente entre nós.

 Case unhas vinte personas compoñiamos o grupo, como se pode apreciar nesta foto. Pasabámolo moi ben alén de que o traballo era intenso pero cun horario de catro horas pola mañá e catro pola tarde. 

Empezabamos o día cun bo almorzo de garfo: queixos, patés, ovos... e subiamos ao remolque de tractores ou fugonetas para ir ata os viñedos que malia que estaban preto da casa, o tempo era ouro e non cumpría demorarse. Había disciplina no horario tanto para empezar como para rematar. 

As mulleres e algúns homes tamén, cortabamos e os carretadores eran case sempre homes. Levaban unhas mochilas acampanadas nas que iamos baleirando os nosos cestos. 

Os xantares e ceas eran abondosas e variadas, con comida ben cociñada que xa tiñan prevista para o tempo das vendimas. Habia carnes, hortalizas, queixos, ensaladas...

A vila quedaba algo afastada para ir a pé, así que, como acababamos moi cansados e cansadas, faciamos a festa alí entre nós.

Seguimos indo anos despois, cada tempada, a distintos lugares en  Cognac, La Rochelle. Concretamente aos viñedos de  Pineau, cos que se elaboran sabedores licores e onde as vendimas comezaban mais tarde. Alí xa nos fixemos case da familia. Ata nos felicitabamos o Nadal. 

Sempre lembrarei aquel tempo con cariño e algo de nostalxia pola dose de liberdade que fun estreando na miña vida dende ben nova. Aprendendo a falar francés tamén e empapándome da cultura do rural, lonxe de París e cidades ás que moita xente quería ir.

"Ramassez les raisins

 qui sont per terre!"

"Vite, vite...!"

Así colleitabamos

as uvas en Libourne,

na rexión de Pomerol.

Após un bo almorzo

na maison. No remolque

dunha furgo ou  tractor

partiamos aos viñedos

ás oito  da mañán.

"Allez,, vite, coupez, coupez...!

 Ás doce, volta a xantar,

 bo menú e viño sen faltar.

Repousar a comida

e volta a traballar

ata as seis sen parar.

Tempo para desfrutar.

Boa cea, bo durmir.

Moito para nos divertir.

Os sonados viños de Burdeos

pasaron polas nosas mans.

o piñeiro de Muiñeiro

 O piñeiro de Muiñeiro

sempre me chama a atención

cando paso ao seu carón.

Ten un porte diferente

aos piñeiros do lugar.

É o piñeiro que a min

me gustaría plantar.

QUERIDOS/ QUERIDAS LECTORES/LECTORAS, VOU ESTAR AUSENTE DO BLOG UNS DÍAS, POR ISO DEIXO CINCO ENTRADAS, TODAS POEMAS, PARA QUE NON ME BOTEDES DE MENOS. DESCULPADE. ABRAZOS

misty moisty

 O bafo da terra, o alento das árbres,

dilúe as fronteiras entre os elementos

e tende un veo translúcido  como a alma

que se esvae amodiño ceo arriba,

para dar paso á transparencia do día.

morrín onde nacín

 O mundo é grande.

Eu non son nómada.

Aquí, víronme nacer

estas montañas e val.

Un punto de mira...

que sigo mirando

e non me cansa a vista.

Os camiños son longos

e non teño vinte anos.

Percórroos coa ollada

dende o sillón da sala, 

dende os libros que leo

e síntome igual de feliz

como se eu os andara.

A mesma paisaxe muda, 

cada día me sorprende,

tráeme lembranzas

e cores diferentes

e sentires novos

e novos despertares.

Un día quixera escribir

a modo de epitafio:

"O mundo percorrín

e morrín onde nacín"

cortinaxe vexetal

 Con estas vistas, relaxo,

leo, escribo, penso,

visito xente.

Con esta cortinaxe

protéxome do mundo,

aíllome do que dóe.