TOXOS E XESTAS

 Como cada mañán, se o tempo o permite, salio a facer marcha nórdica, que veño practicando a diario dende fai alomenos quince anos e que consiste en axudarse cuns bastóns apropiados que van suxeitos ás mans e ao igual que no esquí de fondo, trabállanse os mesmos músculos, polo que é como esquiar sen neve. 

Nesta época do ano, o que máis vexo ao meu paso son as xestas (Cytisus scoparius) empezando a florear e que teñen un aroma característico e sabor amargo. Ao seu lado, tamén algun toxo (Ulex europaeus), tenta facerlle a competencia pero nótase ben que escasean e que tenden a desaparecer. Xa non se ven toxeiras, que eran parcelas a toxos e que se recollían, xunto coas xestas para estrume do gando que logo fermentado nas cortes de antes, dentro das casas, serviría de abono para as leiras e sacábase en carros tirados por vacas, que cantaban ao seu paso, os carros, quero dicir, do carregados que ían. O cheiro do esterco mesmo era agradable, non como o purín de agora.

Estas que aquí se ven nesta foto son as xestas. O seu uso como vasoiras era ben coñecido antes de viren as escobas, xa non digamos as aspiradoras. Tanto  varrían as brasas do forno do pan despois de roxalo tamén á base de leña de xesta e de uces (Erica escoparia), tamén chamada carroucha, carrasca, carpaza...que xunto coa xesta tamén se usaba en vasoiras, mesmo para varrer o gran de trigo ou centeo nas airas, cando se mallaba. E, como non podía ser menos, as meigas tiñan estas vasoiras como vehículo nos seus voos nocturnos.

O toxo, ten espiños e non permite moito xogo con él, pero sí se utilizaba tamén para roxar os fornos de cocer o pan alén de comida para cabalos despois de cortalo nun cabalete cunha coitela semellante á de decapitar. Non sei como podían comer os cabalos ese toxo cheo de espiños que a nós so con tocarnos xa nos deixaban doentes. Unha espiñadura de toxo había que tratala escaldando o dedo afectato nove veces en auga fervendo durante nove días?

Outra que non abonda moito xa, é a papoula, (Papaver rhoeas). Cada vez vense menos e máis pequenas. Antes había sitios ateigados delas. Sempre me gustaron moito estas flores. Alegran o campo. Ese contraste entre o vermello e o verde. Son moi perecedeiras. O vento fai delas bailarinas con delicado traxe de catro pétalos. Se encontras unha con cinco podes ter boa sorte!

Moito nos amosa a Natureza cando a vemos a diario, nos metemos nela, deixamos que nos entre polos sentidos, anque os meus, xa me van axudando menos, dende a pandemia, o olfato e o gusto desapareceron por arte do demo e non voltaron despois de máis de dez meses. Eso sí, trato de ir arrecendendo a menta silvestre, a xesta, a uz e todo aquilo que ten un aroma forte para que o meu cerebro se lembre. A ver se así!

E aquí deixo esta pequena experencia que aínda que todos os días se me presenta, sempre é algo diferente.