www.leriasdebea.blogspot.com

Translate

sábado, 8 de marzo de 2025

A MULLER DA MIÑA VIDA

 


Día da Muller non é so hoxe, oito de marzo, senón cada día. Día do ser humano, sexa do xénero que sexa. 

Eu quero adicarlle unha lembranza á muller que non só me deu a vida con grandes dificultades, senón que me ensinóu a vivir, que me trasmitíu os seus saberes, o seu talante, a súa atitude.

Natalia, a muller que coñezo e entendo mellor hoxe que daquela, foi nai e mestra. 

Crieime ao lado dela, xuntas iamos lavar a roupa ao río, carretabamos a auga, ela na sella, eu nunha xerra ou balde. Cando chegabamos a casa, sen folgos, refrescabámonos cun vaso de cervexa mesturado con gaseosa. 

Dende que se casaron ela e Ramiro, (hai que dicir que foron emprendedores), puxeron unha cantina. Meu pai era carpinteiro e ela costureira. Tiñan oficios con que gañar algún cartiño para empezar a vida nunha casa de prestado compartida con outra familia. 

Axiña, miña nai soubo como compartir ser taberneira, costureira e, logo cociñeira de vodas e banquetes que se celebraban nas palleiras das casas das aldeas. Chamábana de moitos sitios. Ela atendía a todo.

Facía os asados nos fornos do pan. Levava equipo da súa casa para que non faltase detalle. Dábaselle a repostería e preparaba tortas nupciais de varios andares. 

Tiña un taller de costura e viñan moitas rapazas aprender con ela. 

Xa andado o tempo quedaron sos coa casa e daban xantares, ceas e mesmo aloxamento  a xente de paso ou que tiñan traballos pola zona. 

Colleu moita fama de boa cociñeira e chamábana dos restaurantes de Baleira para ir cociñar a caza, da que era unha experta, así como de fritir as troitas do río Eo. Viña xente de Lugo comer troitadas aquí na nosa taberna.

Ninguén chegóu aquí, fose a hora que fose, que non atopase un xantar. Tiña moita capacidade de improvisación e logo aparecía comida na mesa.  Ademáis era creativa. Facíanos a roupa a meu pai e a mín. Lembro o vestido de comunión que me preparóu, sen faltar detalle, cosendo aos poucos, entre tantas faenas das que se ocupaba pois tiñamos horta, animais, (porcos, coellos, galiñas, gato...).



Meu pai andaba traballando por fora. O negocio da taberna case o levaba ela soa. A xente non pagaba ao contado. Todo era "apunta aí". Ela tiña que poñer a cara para pedir os cartos a xente que se marchaba sen pagar. Valía para todo!

Cantas veces non tiña que sufrir comentários insultantes de meu pai, cando facía algo que a él non lle parecía ben. E tampouco se cohibía da xente, alí onde lle viña, alí lle chamaba cousas que non eran verdade, como chamarlle burra diante dun público. Él non era malo pero tiña mal xenio e non se contiña. Cánto ela non sufríu coas súas arrancadas que a foron minando ata que, chegada a menopausia, tivo un brote esquizofrénico que levou moitos anos medicándose, indo a psiquiatras... Causado tamén polo bulling de veciños que lle tiñan envexa.

Eo escoitaba todo aquelo e sentíame mal. Nada podía facer. No meu interior sempre me poñía do seu lado porque me parecía inxusto que a unha muller tan intelixente e activa se lle chamara burra. Doíame no meu adentro e agora doume conta de que aquelo era un tipo de maltrato psicolóxico. Pero naquela época, a muller tiña que aguantar, non se pensaba en separación e menos en divorcio porque non tiñan de que vivir se non era emparelladas e aínda así, pouco se conseguía, e tendo en conta que pagaban os meus estudos na cidade...

Agora, cando máis entro na idade que ela tiña cando eu xa era uha muller independente, voume dando conta de que herdei o seu xeito. Son unha persona activa, creativa, que gosto de facer de todo, traballar unha horta, escribir, facer doces e xantares para mín e para compartir...

Por eso, hoxe, Día da Muller, vou participar nunha iniciativa que temos na aldea, de xuntarnos as poucas mulleres que somos e algún home tamén, e celebrar cunhos doces e uns cafés e licores o estar vivas e vivos e aínda sendo pouca a xente que queda, sentirnos acompañados e en harmonía.




domingo, 9 de febreiro de 2025

Ribadeo deu de sí!

 


Ribadeo deu de sí.

Descubrir Ribadeo, de novo, e o que de novidade ten despois dun longo tempo sen ir...fixo a maxia da miña visita co gallo de presentar alí, Entre Nós e o Eo, o libro do que son coautora xunto con Antón Cando, na biblioteca que leva o nome dun famoso indiano, Vello Pancho, como se facía chamar este emigrante ribadense.

Situada nunha rúa empinada que mira cara o mar, nun patio con arco de pedra e casa tamén de pedra na que medran trepadoras, fíxome sentir nun pazo.



O que máis me sorprendeu, unha vez no seu interior, foi ver riba dunha mesa, un exemplar do semanario Las Riberas del Eo, que se editóu en Ribadeo dende 1884 ata 1971, ano no que se publicaba nel un dos meus primeiros poemas ao río Eo, o 16 de xaneiro, sendo nese mesmo mes cando deixóu de editarse ese semanario de case un século de existencia.

Dentro, aínda embalados en caixas, agromaba unha edición do libro sobre o Vello Pancho, noviños, recén editados, aínda por catalogar, gordos e pesados...atrouxeron os meus ollos e non puiden pasar sen coller un e poñerme a ler algúns dos seus poemas que el musicaba e acompañaba coa súa guitarra mentras amansaba cabalos ao son da música.



Chamóume a atención a súa escrita, medio criolla, medio galega, uruguaia, ao fin!

Tamén descubrín o noso libriño nunha imprenta, papeleiría, Bahía de nome. Estaba entre unha morea de libros, ben podía ser o de xogar a encontrar a Wally, porque se non fora pola súa tapa co hórreo, pasaríame desapercibido. Pero un hórreo, sexa como sexa, non se deixa iñorar.



Baixei e subín por calexóns nos que se amorean casiñas baixas que agardan ser devoltas á vida. Deixeime perder polos recunchos máis agochados e fixen fotos de todo o que chamaba a miña atención.

De contado, puxen os ollos nunha tenda de productos locais, pois quería mercar limóns ecolóxicos, do limoeiro de ao lado, para non ter que roubalos cando calexeaba. Fixeime no seu letreiro: A aldea de Manín, e lembrei que Manín chamábanlle a meu avó materno, despois de vir de Cuba, logo de terlle escoitado dicir esa palabra con moita frecuencia.



A presentación do libro resultóu moi ben e puiden coñecer personalmente a unha sobriña neta de Cándido Sanjurjo de San Tirso de Abres, autor do libro Entre Fonteo y el mar, que levei comigo para falar, precisamente del.

A experencia daría para tres páxinas alomenos. Pero a miña frugalidade lévame a ser breve, como frugal foi a miña cea no local de O Alén, onde ceei so coa tapa de albóndiga acompañada dalgunhas  das persoas que asistiron ao acto de presentación.

Á mañá seguinte agardábame un almorzo de chocolate con churros que tan ben preparan no hostal Linares, un sitio ao que penso voltar.









( Especial agradecemento á Agrupación Francisco Lanza, que nos facilitóu poder presentar o libro, facendo un oco na súa apretada axenda cultural. Moi especialmente a Farruco Graña que compartíu mesa conosco e levóu o fíu da presentación. Tamén á bibliotecaria, Mónica, pola súa disposición en colaborar e facer horas extra. Tamén a María Cando pola súa participación no tema da toponimia da comarca de Ribadeo).




luns, 3 de febreiro de 2025

DÍA DE SAN BRAIS

 


                                                          San Brais de Fonteo (Baleira)

                                  

                                    Sandador de gorxas

                                   Armenia deuche o ser

                                   Nunha cova ermitao fuches

                                   Bispo, médico, cristián mártir

                                   Romanos te torturaron

                                   As cadeas te cruzaron

                                   Inspiras festas galegas

                                   Santo patrón de Bembrive e Curuxeiras.


Hoxe celebramos a festa de inverno adicada ao San Brais. A pouca xente que quedamos na parroquia e que nacemos aquí, seguimos a vella tradición aínda que algo diferente porque xa nada é como ten sido. Case sempre había neve nesta época do ano pero non por iso nos arredabamos de celebralo coa comida típica de inverno que consistía nun bo cocido coa mellor tallada do porco e con botelo, chourizos, longaínzas, grelos, garabanzos, patacas...

Tampouco faltaba a música dos que andaban polas aldeas tocando nas casas e facendo ruadas ao pé das lareiras. Na miña casa, a taberna, facíase baile ao son do violín do Florencio, a gaita do Alledo ou do acordeón do Hedra.

Pero volvendo ao santo, que aquí é o segundo xa que a patroa é a Nosa Señora, o 15 de agosto, festa principal que tamén celebramos, o San Brais, aquí sempre chamado San Blás, apenas sabiamos de onde lle viñera a santidade. E é que este cristián, nado en Sebaste,  Armenia, na actual Turquía, fora bispo, médico, ermitán e logo mártir cristián, torturado e executado polos romanos na época do emperador Licinio. 

Fixo vida ermitá nunha cova na fraga do Monte Erciyes, que logo se convirtiría na súa sede episcopal. As cadeas cruzadas que aparecen na súa imaxen, simbolizan a tortura a que foi sometido.

Coñécese pola súa boa man na sandación de gorxas. Así que aquelas personas que teñen problemas con elas, encoméndanse a él. 

É curioso que en Galiza, so hai duas parroquias na que é santo patrón: a de Bembrives en Vigo e a de Curuxeiras en Ourense.

Refrans:

En chegando o San Brais pon pan e viño na alforxa que día non faltará.

San Brais da Barca que afoga e non mata.

Polo San Brais teñen os días dúas horas máis.





domingo, 5 de xaneiro de 2025

CONCERTO EN MEIRA


 Meira vístese con traxes de natal. Coa fachada da súa igrexa, recén restaurada, está lista para acoller un moi agardado concerto de Abraham Cupeiro, un artista en toda regla que non só toca os instrumentos senón que os construe e algúns con técnicas do século XVIII, como unha trompeta barroca, ou un cornu que se atopóu nas ruínas de Pompeya, e outras máis raras basadas nunha moeda romana. Así como tamén encargos que lle fixeron outros músicos como Carlos Núñez, unhas trompetas para o Pórtico da Groria en Compostela, ou un cornu para o aniversario da Muralla de Lugo no seu aniversario como Patrimonio da Humanidade, e tantos outros instrumentos, máis de cen que di non tocar ningún deles ben por ser moitos e que algúns nin os toca.

Eu, á igrexa de Meira, chámolle catedral porque formóu parte dun mosteiro cisterciense moi importante no que se estudaba filosofía como na universidade e aínda que non se conserva na súa totalidade, os seus restos que son a igrexa e a actual Casa do Concello, abondan como mostra do que ten sido.

Facer un concerto destas características, require esforzo por parte de todas as persoas que o organizaron. Nas dúas sesións, estivo a igrexa ao completo. Nin que dicir ten a calidade do son e da iluminación que transformóu o lugar dándolle a calidez acolledora que nos mantivo receptores de principio a fin. 

As persoas implicadas:

Sabela Caamaño:Acordeón

Antonio Cienfuegos:Contrabaixo

Alba Barreiro:Harpa

Cibrán Seixo: Violín

Davide Salvado: Voz

Matthew Ward : Voz , guitarra e acordeón diatónico

Son: Jose Antonio Vilas

Iluminación: Alberto Casas

Realización en Directo : Cidre Barco

Kachet e Escoitame

María Ruiz e Rodrigo Rodríguez : producción

Fotos: Joani Jartín







Como convidados de honra ou como sorpresa, participaron no concerto Mattew Ward, do norte de Irlanda, que cantóu en gaélico e tamén en inglés e que fala perfectamente en galego. Acompañóuse con acordeón diatónico e con guitarra. Por outra parte, levóunos ás cantigas de arrieiros Davide Salvado quen man a man co irlandés, ofrecéronnos varias pezas de tipo cantareiras e mesmo con aires flamencos, tocando David a pandeireta. 

Saín do concerto querendo volver á segunda sesión pero xa non había ningún sitio libre. 
Ben por Meira, por este concello que aposta pola cultura e por potenciar todo a súa valía como atracción cultural e turística.