A primeira vez que probei endibias foi nunha party en Londres. Eramos auxiliares de conversa, (assistant teachers) do idioma do noso país en distintas escolas do distrito de West Ham, zona situada no East End de Londres, nunha das comunidades mais grandes de indús e pakistanies. Procedíamos de distintos países como Francia, España, Alemania...
As parties son algo que forman parte da vida inglesa, ata Boris Johnson as celebra. Consisten en xuntarse na casa de alguén para compartir comida e bebida. Acostuman ser amizades da persoa anfitriona e non sempre se coñezen entre sí. É de boa educación levar algo, ben sexa bebida ou comida para compartir.
Pois nesta foto, estamos na casa dunha francesa que, coma min e outra xente somos tamén lectores e lectoras nesa bisbarra londinense e ten por obxecto coñecernos e falar das nosas experiencias.
Preparóu endibias gratinadas, ao estilo do seu país de orixe, e anque os ingredintes coincíden cos da miña receita, agás a manteiga, que eu substituín por aceite de oliva na besamel, e a forma tamén varía un pouco. Ela envolvía as endibias enteiras co xamón e queixo e logo a besamel para gratinar. Co tempo, eu fun creando o meu propio estilo de cociñalas e pareceume mellor cortalas e mesturar todo antes de fornear.
Eu son a do sombreiro negro, a terceira pola dereita (1980).
Despois da introducción, vou dicir como fago as miñas endibias:
Primeiro cocíñoas ao vapor na ola rápida. Deixo que escurran ben toda auga, mesmo as prenso un pouco.
Logo preparo a besamel con duas culleradas de aceite de oliva. Deixo que quenza ben o aceite e engado media cullerada de fariña de espelta integral, media de espelta blanca e uns poucos flocos de aveia porque me gusta introducir a avea na dieta. Teño o leite prequentado e vou engadindo e remexento sen parar ata que se mesture ben todo e parezan papas. Ahí engado o queixo relado, (catro queixos), noz moscada, sal, pementa moída, a peituga de pavo natural cortada e as endibias cortadas. Mesturo todo ben e poño na fonte do forno acabando cunha capa do mesmo queixo e ao forno ata que dore por enriba.
As endibias son unha verdura moi depurativa e fan sentirse moi ben despois de telas comido. Non son nada pesadas. A min gústame o sabor amargo tanto das endibias como dos espárragos, alcachofas, grelos...
E velaí o resultado! Listo para comer!
Adicado a Manuel Vázquez, grande fan dos Iron Maiden, unha banda do East End de Londres que tocaba nos pubs que eu frecuentaba naquela época e que se os vin, pasáronme desapercibidos!
Hoxe, a nosa bandeira ondeia a media asta. Os galegos e galegas sentímonos tristes porque a traxedia tinguíuse de negro nun lugar remoto e xélido. Vintecatro homes navegaban en mala hora por augas de Terranova na procura do noso substento e do deles. So tres están con vida, que se saiba. A nosa xente, e digo nosa porque, aínda que veñen doutros lugares, están aquí traballando, xa que o mundo non ten fronteiras, é de todos e de todas e o mar tampouco é de ninguén.
Tantas familias desamparadas e sumidas na dor de perder aos seus, sen saber aínda... mantendo a esperanza no medio da desesperación. Qué lonxe, que triste, que incertidume, qué impotencia...
Nun abrir e pechar os ollos algo se foi a pique, se fundiú nas profundidades, nin tempo a dicir ai!
Cemiterios mariños onde os nosos seres non teñen o lugar soñado, nen as flores que adornen a sua sepultura nen as bágoas que reguen os recordos... so o salitre ten a última palabra.
Gústanme os lugares onde se dan ben as laranxeiras e limoeiros. Eso siñifica que o clima é mais suave que no lugar xearento no que habito e onde nen os mazaeiros aseguran colleita cada ano.
Estando de visita nun destes sitios, unha amiga, agasalloume cunhas poucas laranxas do seu laranxeiro. De contado, pensei facer con elas a compota que tanto me gusta, sobre todo a de laranxas amargas.
Pois foi chegar de volta e acometer a laboriosa tarefa de convertilas en marmelada que me ocupóu case a mañá enteira porque aínda que é sinxela, leva tempo preparar as laranxas, para espilas das capas de pel que a protexen. Primeiro quitarlle a mais externa coidando que non leve parte branca. Logo pelar a parte branca pra deixar a laranxa que se vai compotar, cortar a pel exterior en xuliana moi miudiña para engadir ao resto...
Eu empreguei azucre integral de cana e por eso saíron cunha cor mais oscura que as que se ven no video. Pareceume unha receita axeitada e doada de facer, ben explicada paso a paso e así fun levando a cabo a elaboración sen poder facer outra cousa nesas tres ou mais horas que me levóu.
Tamén leva tempo preparar os tarros que deben ir esterilizados e coas tapas en bo estado. Pero o resultado é compensador e tratase dun producto natural, ecolóxico e con pouco doce. O sabor quedou moi gustoso. Fará as delicias das miñas torradas do almorzo ou para acompañar cun pouco chocolate negro á hora do café...ou mesmo para engadir a algún prato salgado ou rechear un bolo.
E aquí termino, coa compota xa entarrada para gardar e ir comendo ao longo do ano 2022.
Deixo a foto dos tarros, boca abaixo. Deben permanecer así vintecatro horas para logo gardar na despensa. Facendo o vacío deste xeito mais económico porque, outra maneira sería cocelos a baño maría media hora. Pero en tempos de aforro enerxético hai que miralo todo.
Meu avó e tío maternos, facían as zocas para toda a familia e mais algúns encargos para a vecindade. Non vivían desa profesión pero sí que tiñan moita habilidade para esa laboura e viña a ser como un pasatempo, xa que se adicaban a outras moitas cousas, como a labranza, a construcción...
Os zoqueiros profesionais, igual que carpinteiros e costureiras, acostumaban ir traballar polas casas e pasaban varios días ou semanas traballando nelas, dábanlles as comidas e mais cobraban algo polo seu traballo.
As miñas primeiras zocas, pequeniñas e feitiñas, rebuxadas con un bonito deseño foron o primeiro que calzaron os meus pes de nena que empezaba a camiñar. Fixéramas o señor Francisco do Real e gardeinas moitos anos, ata que, ca reforma da casa, desapareceron. Eran como de xoguete.
Seguín usando zocas toda a miña infancia. Había zocas de home e de muller, sendo estas últimas mais escotadas, abertas e as dos homes mais cerradas.
As chamadas madreñas ou zocas de zapatilla, porque permitían usar unha zapatilla por dentro delas e manter así os pes mais quentes, tamén porque para estar na casa, subir aos cuartos, deixábanse as de madeira na entrada e subíase en zapatillas. Unha boa costume!
Tiñan como tres pes, da mesma madeira, eran todas de unha peza, de madeira de vidueiro, e poñíaselles unhas tapas, aseguradas con cravos finos, para que non se desgastaran. Era algo difícil camiñar con elas mentres non te acostumabas, pero, logo, nonas cambiabas por nada.
Na miña casa aínda se poden ver algunhas zocas e mais un zoco de empeña que eu levei de rapaza para ir á escola e que tiña como unha polaina de coiro que protexía mellor do frío e da auga.
Hoxe tamén hai zoqueiras. Daquela eran todos homes os que exercían esta profesión. Agora, volveu a moda dos zocos e hai deseñadores e deseñadoras que se adican a eso e venden os seus productos para bailadores e bailadoras que as usan nas suas danzas tradicionais e tamén para lucir en algún espectáculo, ou mesmo para usar na rúa!
María Ostiz, canta unha cantiga galega, medio en castelán, medio en galego. Unha das estrofas di:
