Esa fun eu. Seria. Esquiva. Enfadada co mundo. Crieime nunha casa con cantina. Unha casa que, ao principio, foi compartida con outra familia. Non era a nosa casa. Foino despois. Meu pai, carpinteiro e miña nai, costureira, taberneira, cociñeira...
Naqueles tempos nen luz eléctrica tiñamos. Nin auga na casa. Nin cuarto de baño. Todo iso veu mais tarde, pouco a pouco. E coa luz, veu a radio pero a televisión tería que agardar.
Na aldea, había outros rapaces e rapazas, pero todos tiñan que axudar nos traballos do campo. Ir ca facenda (vacas, ovellas, cabras...), facer traballos propios da labranza en cada época do ano.
Eu non tiña esas tarefas. Os nosos animais eran porcos, galiñas, coellos e nada mais.
Entón, levei unha vida solitaria. Escapaba, cando podía, para xunto de duas primas que tiña e gustábame xogar con elas mentras estaban nos prados coas vacas.
Miña nai, levábame con ela ao río mentras lavaba a roupa naquiles lavadoiros de madeira. O rio Grande, a Aceña.... eran lugares onde eu xogaba subida polas paredes, polas pontes sobre o río Eo.
Á escola empecei a ir aos seis anos. Xa me tiña ensinado muitas cousas meu pai, na casa, antes de ir.
Era unha escola nunha casa-cuadra-forno da familia materna. Alí tiña aos meus avós, tios, tias e primas.
Nos recreos tomabamos o leite en pó que se facía na casa dos meus avós, e un queixo de bola que nos sabía moi bem.
Tamén xogabamos na carballeira e arredor da casa dos avós. Cánto tiveron que aguantar con nós todo o tempo que duróu aquela escola.
Cada semana tiñamos que varrer e deixar a escola limpa para o próximo día. Aqueles tinteiros en cada mesa, as plumas, os secadores de tinta, os borróns sobre o papel, as pizarras e pizarriños para facer as contas....
Eran escolas franquistas. Algunhas mestras que tivemos eran da falanxe, ou relixiosas. Había que rezar o rosario, ler a Biblia, adicarlle o mes de maio, mes das flores, a María, preparando un altar coa súa imaxen, lerlle poesías, cantarlle cantigas relixiosas....
Logo viñan os deberes, que tamén tiñamos que facer na casa. A min, o que mais me gustaba facer eran as "redaccións", escribir sobre un tema que nos propuña a mestra. Lembro que unha vez foi sobre un tornillo. Pensei que non ía ter que poñer. Pero unha vez pasada esa proba, foi cómo que todo o que tiña que ver con escribir, resultase mais doado.
Liamos en libros "manuscritos" escritos á man, con diferentes estilos caligráficos que tiñamos que copiar tal cual, e habituarnos a coller un estilo de letra daqueles.
Outras diversións eran as feiras. Había cada quince días unha en Castroverde e outra en Meira. Aqueles coches de líña, lentos como caracois e carregados ao máximo, parecía que ían reventar en calquer curva..
Alí sempre había algo que mercar que nos chamase a atención. Un chifre, especie de armónica moi simple, unha trompetiña, unhas coplas para cantar ou ler os sucesos que acontecían, crimes, suicidios, adulterios, amantes secretos....
Na casa, xa tiñamos unha cantina. Eu axudaba a despachar. Sabía servir e cobrar.
Había un caixón dos cartos. Unha vez collín unhas moedas para apadriñar a dous negriños de África, naquelo que lle chamaban na escola a Santa Infancia. Muito me rifaran meus pais por coller cartos sen permiso.
Tamén levaba, a escondidas, caramelos, para os que me pegaban e ameazaban con facelo se non lle los levaba, era o "bulling" daqueles tempos.
Cando veu a radio eléctrica, eu non salía de onde ela. Escoitaba todas as radionovelas, todos os discos dedicados... e tamén, polas noites, funme afacendo a escoitar emisoras prohibidas, como a Pirenaica, que era a emisora da política, dos roxos, como lles chamaban, dos que escaparan para Francia e Rúsia cando a Guerra Civil.
A roupa facíama miña nai. Eran vestidos moi bonitos que a min nunca acababan de gustarme pero agora recoñezo que eran orixinais e ben deseñados por ela. Incluso me fixo a da comunión, que chamóu a atención de todo o mundo! Ela era a que me facía os tirabuzóns no meu cabelo. E dábame o mellor que houbera para comer. Aínda así, o meu corpo non lucía o que comía. Case parecía anoréxica.
Ao ser unha casa de comidas, sempre había moita variedade de cousas para comer. E podía comer chocolate, e ler os mini contos que viñan nas tabletas.
Sempre había alguén para xantar ou cear e mesmo para parar temporadas na miña casa. Cada quince días tamén xantaban os gardacivís, con capa e tricornio. Eran moi amables comigo. Grazas a eles, meus pais, acederon a deixarme facer estudos na cidade, mais tarde do normal, pero alomenos puiden ir a estudar que era o que a min me gustaba.
Primeiro unhos estudos como secretariado. Gustábame ser mecanógrafa. Aprendín con facilidade e tamén tiven que estudar taquigrafía.
Logo deixei aquelo e empecei o bacharelato. Así fun ata rematar facendo Maxisterio para ser mestra de escola.
Nese momento, tiven compañeiros e compañeiras dos que gardo bos recordos. Un deles, o autor do poema que poño ao final, Xesus Trashorras, recupereino fai pouco tempo nas aulas de acordeón.
Logo descubrín que lle dera por escribir e asistín a presentación do seu primeiro libro, O silencio do orballo, e mesmo lin un dos seus poemas. É un incansable escritor que publica diariamente no Facebook, as suas historias ou os seus poemas e, precisamente, hoxe, publicóu ún sobre a súa infancia, que me motivóu a escribir este post, xa que me sentín reflexada en canto dí. Él naceu nunha vila e eu nunha aldea. Case é a única difencia.
Deixo aquí o seu poema:
LEMBRANZAS DA NENEZ
Nacín nunha pequena vila
por dous outeiros gardada:
A Lomba co seu miradoiro,
A Fortaleza coa Torre.
Santiago de Vilariño:
Barrio Chino, Rampla
Plaza, Feira, Terrío,
Marquesado e Codesal.
Anos escuros aqueles,
de misas e de rosarios,
Semanas Santas de loito
e de voces silenciadas.
Outonos de bullós cocidos,
invernos longos de mata,
primaveras de "flores a María",
veráns de segas e mallas.
Auga fresca do Trabao,
nais en Terrío lavando,
onde o río Tórdea nace
Frontóns no atrio da igrexa,
aro, boliñas e chapas.
Na escola leite en po,
"Cara al sol" polas mañás,
enciclopedia Álvarez,
"pizarra" e "pizarrín",
manchas de tinta na chambra,
día da hispanidade,
manual de bos modais.
Na casa radio de válvulas,
"De España para los españoles"
con Escobar e Molina,
Oliveras, rogando axuda,
música de Antonin Dvoràk.
Asasinato de Kennedy,
sorpresa e conmoción.
"Radio Gaceta de los deportes"
Pirri, Zoco, Gento, Amancio...
Madrid "yé-yé" en Europa.
Noite de espera e emoción
Armstrong por fin pisa a lúa.
"A small step for man,
A giant leap for mankind".
Devagariño, os anos
foron pasando axiña,
ficando atrás para sempre
o tempo da nosa nenez.
X,T.N
LEMBRANZAS DA NENEZ
