NINETEEN EIGHTY-FOUR

O libro chegóu ás miñas mans trinta e tres anos despois. Un avó adicou
llo ó seu neto ,(nado no mil novecentos oitenta e tres): "....esta historia ten só un erro: a data ", dice a dedicatoria.  O autor de Rebelión na Granxa, George Orwell, xa deixara en min unha inquedante mensaxe cando o lín na miña época de estudante. Agora, con esta historia, de ficción, (eu diría entre comiñas), chega moito mais alá no estudo do PODER, e dos medios, sen escrúpulos, para obtelo, chegando mesmo ó lavado total de cerebro á base de aterrorizar e someter a torturas, que secadra foron aplicadas noutros lugares e épocas como algo habitual e xustificado polos que torturan. Lémbrame a PIDE en Portugal co salazarismo. " O poder consiste en infrinxir dor e humillación. O poder racha as mentes humanas en anacos e ponas de volta outra vez onde lle convén"
Vale a pena lelo, ainda que ten partes moi duras e malas de levar e soportar. Eu estiven a punto de abandonar a lectura ahí pero, un anaco de esperanza, polo menos de xusticia, parecíame que podia levar a un desenlace menos doroso, ainda que un cerebro lavado, non da para moito. Esa idiotización que o poder necesita na sociedade para poder campar ás súas anchas, non é de todo unha ficción. Un libro ben escrito, que puiden ler en versión orixinal. Está plagado de neoloxismos, que obedecen á idea de reducir o vocabulario ó mínimo, (para qué necesita un ser co cerebro lavado, un vocabulario tan amplio como o inglés, chamado Oldspeak) e aflora so o que sirve a causa do poder, eliminando todas as palabras que se consideran pouco siñificativas e mesmo que van en contra do que rixe, chamándose esa nova forma de vocabulario  Newspeak. Coido que paga a pena lelo ainda que non é agradable, dada a crueldade dalgunhas esceas pero `All is well if ends well`

A PEQUENA FOSFOREIRA

A pequena fosforeira, que na noite de nadal, miraba pola pechadura da porta, á luz dos seus mixtos, os interiores das casas, repletas de comida e bebida e de caixas con agasallos, con luces e panxoliñas, con todo tipo de luxos... e ela, medio descalza, mortiña de frío, ía acendendo mixtos para quentar as suas mans, despois dunha xornada baixa en ventas, na que ninguén se paraba a mercarlle nada, coa presa que levaban.... Agora, aquela fosforeira, xa non ten traballo. Xa non sente envexa daquela opulencia que lle estaba vedada. Medrou, fíxose moza, ten ideas propias e mais é crítica co que a rodea e non cre moito nesta celebración. A veces ata lle entran ganas de ir pinchando papá noeles por cada esquina. Hai tantos.... Son como michelíns....anunciando algún tipo de rodas!

ROTEIRO DOS SALTOS

Nesta
mañá de domingo, co sol ben alto, ceo azul, nun dazanove de novembro que promete verán outonal ata non se sabe cando.... saímos "tres pes para un banco"  facer unha andaina dunhos nove quilómetros seguindo o curso do río Eo. Comezamos en Fonteo e escollemos ir pola marxe esquerda do río, pasando pola Veiguiña, Basín, O Real... xa que ese camiño é solleiro a esa hora e de paso, podiamos admirar a fraga do Carballal con forma de dragón, postrado, durmido nun letargo ancestral... e adiviñar o castro que oculta a súa cabeza, onde a enerxía se deixa sentir cando se pode chegar ata alí, cousa difícil hoxe en día, por estar o camiño cheo de maleza. Ao chegar a Sampaio, vimos cómo o aparcadoiro estaba cheo de coches e o camiño ben sinalizado e con paneis informativos. Agora, perderse non ten excusa! Por fin a Marronda pode ser coñecida e explorada como se merece. Diriximos os nosos pasos á Aceña de Serra para ver o salto de auga, que leva pouca por mor da seca, pero ainda está de bo ver. Despois de fotografala dirixímonos á aldea de Sampaio e collemos rumbo a Cabreira, desviándonos á dereita para achegarnos o Salto da Ferraría, pasando por un antigo muíño ainda ben conservado e baixando á veira do río Eo, na que se atopa.

A Ferraría

Vista de Sampaio

Estreando paneis

Espectacular atopala con tanta auga, formando unha lagoa na que apetecía case pegarse un baño. Ali, escondida, difícil de atopar para quen non sabe dela, ofrece un concerto que rompe o silencio do lugar. O outono, cas suas cores diversas, é o escenario escollido para este auditorio natural. Retornamos por Sampaio e collemos o camiño que pasa pola piscifactoría, que é mais fresco a esa hora do mediodía no que xa se pensa no xantar que nos espera. Eu apañei un boleto en moi bo estado e que nun revolto fixo as veces dun xantar inexistente. Así é a natureza cando te portas ben con ela! Aliméntate! Despedímonos, con ganas de explorar mais polo miúdo esta Marronda chea de paisaxes increíbles e de roteiros diversos que non se fan todos nun mesmo día. Mellor levalo pouco a pouco e saborear ó seu paso, todo o que nos ofrece, incluída a xente que habita nas aldeas e que conta historias e sabe ben onde está cada cousa. Deixo unhas fotos que fixo Manuel porque coido que saíron mellor cas miñas. Grazas a él e a súa dona Teresa por acompañarme a onde non iría soa. Vivamos o rural!

O Eo o seu paso por Sampaio

NAVIA

Como unha bonequiña,

espida e sonrosada,
sobre o leito de hospital,
a menos de once horas
da tua saída ó mundo,
atopeiche aquela mañá
de domingo, cinco do once.
Parecíchesme tan pequeniña
e indefensa, que sentín
percorrerme o corpo
unha tenrura infinita.
Cando te collín nos brazos
faleiche baixiño e canteiche
cancións que escoitaches
coa atención debida.
Os teus olliños parecían
querer coñecerme e
un sorriso agradecido
esbozaban os teus beizos.
Estivemos así media hora
sentíndonos, recoñecéndonos.
Acomodadas nun mutuo abrazo.
Ti eras Navia e eu "granny".
Esperábanos un mundo por descubrir.
Grazas a ti sei o que se sente
ser duas veces avóa por non
ter sido duas veces nai.
Levas nome de deusa celta
e terás en min a túa súbdita
mais sumisa e entregada.
Benvida á terra prometida!

ROTEIRO AVELINO DÍAZ

Fai poucos días, deixaba eu aquí un poema de Avelino Díaz, poeta que descubrín o día que fixen turismo por terras de Meira. Un poema adicado ó río Miño, que alí nace e que foi seu compañeiro de nenez, xa que moi axiña deixaría esta terra para nunca mais voltar a ela.
Avelino Díaz (1897-1971) nace nunha aldeíña chamada A Travesa que pertence á Órrea (Riotorto), nunha casa humilde. Fillo de solteira, a nai tería unha gran influencia na súa vida e poesía, xa que aos dezaseis anos, deixaríaa para emigrar a Bos Aires e xa non voltaría a vela. Pasóu en Meira, con ela, algúns anos da súa infancia, e por eso, o río Miño deixóu pegada na súa imaxinación de rapaz, e levaríao no corazón como fiel compañeiro dos seus primeiros xogos. Poeta, xornalista, dramaturgo....e catro volumes publicados e pendentes outros moitos escritos, fíxose a sí mesmo no eido literario e, como tantos outros, dende a emigración, colleitou méritos para Galiza. Os seus conveciños mirandeses souberon darlle aprecio e acollelo no seu lugar natal honrándoo cun roteiro que leva o seu nome e que tiven a sorte de percorrer fai dous días cun grupiño de amigos aficcionados á literatura, a natureza e a camiñar. Comezamos o roteiro xunto a casa de Avelino e fomos subindo polo monte, seguindo o camiño que antes facían os feirantes que ían a Meira cada quince días, como se facía noutros lugares perto dos que vivo para ir tamén a outra feira que se alternaba con esta, e que era a de Castro Verde. Fomos pasando por camiños forestais que se abriron para repovoar os montes con eucaliptais, e que van en paralelo a camiño de carro polo que seguramente se ía á feira en cabalos ou a pé. Tamén se atopan sitios onde a natureza autóctona brinda ese sosego e equilibrio que fai sentirnos ben na súa presencia. No alto fixemos unha parada para repoñer forzas e compartir un pequeno refrixerio e logo iniciar o descenso que nos levaría, por pequenas aldeas, ata chegar a Meira onde nos agardaba un xantar nunha casa rural e logo continuamos o ascenso ó Pedregal de Irimia, para escoitar a música do Miño baixo as pedras que o agochan e acunan, como un cantar de berce, que eu gravei para poder escoitalo cando queira relaxarme e sentir a paz que trasmite.
A partir de ahí, empecei a buscar mais información na web sobre Avelino a través da Asociación que se formóu na Órrea para que non caia sobre él o esquecimento e poida ser protagonista dunhas Letras Galegas, cousa que estaba prevista para este ano e non puido ser. Desexo que o consigan e que todos aqueles e aquelas que souberon interpretar o mundo con poesía sexan os nosos exemplos para lograr unha vida mais pacificadora co entorno, cos demais e con nos mesmos.

O GALO DE BARCELOS

Galo de Barcelos

Galo louco, canta morto,
Já nao no mundo recente;
Mas quando havia forca
Para salvar um inocente.

Galo preto e sedutor,
pintalgado e florido;
Dá sorte por tradiçao
A quem o tiver consigo

O galo de Barcelos,
De mil tamanhos e cores
É fonte de inspiraçao:
Para ceramistas e pintores.

Com muitos coraçoes,
Eleito por toda a gente.
Por ser base de milagre;
Na vida de quem é crente.

     Poeta Celso Cunha

Conta a lenda, que un galego, en peregrinación a Santiago, ao seu paso por Barcelos, foi acusado dun crime que tivera lugar naquela vila e foi sentenciado a morrer na forca. Quixo ir ante o xuíz para pedir clemencia e éste atopábase celebrando un banquete cos seus achegados e había un galo asado sobre a mesa. O galego díxolles:

"É tão certo eu estar inocente, como certo é esse galo cantar quando me enforcarem."

E cando se dispuñan a levar a cabo o aforcamento, coa corda ao pescozo e o nó apretado, o galo cantóu, para sorpresa dos alí presentes. Tiveron tempo de chegar a tempo de baixalo da forca e así salvóu a súa vida. Dende daquela, o galo é venerado e incluso se lle fixo un monumento e de ahí que Barcelos estea cheo de galos.

Vista do centro de Barcelos

Mercado

Outra vista de Barcelos

Eu fun onte a Barcelos, precisamente a mercar un galo! Nono merquei no mercado, nin nas tendas de souvenirs, senón que, fuxindo do ruído, adentreime por rúas estreitas e pouco concurridas. Detívenme diante dunha tenda de cerámica que tiña galos, santiños e moitas cousas típicas dalí. Ao fondo, unha señora vestida de negro, dispúxose a atenderme e darme información sobre os galos. Habíaos de cerámica, de metal, de madeira.... de diferentes cores e tamaños e usos. Eu non queria un galo moi grande, nin moi pequeno e que servira para algo.

Tenda de cerámica onde merquei o galo

Así é cómo me decidín por ún que servía como servilleteiro para poñer na mesa e ser visto pol@s convidad@s. Falamos de moitas cousas, e díxome que o seu home falecera había tempo e que fora poeta e escritor. Mostroume a biblioteca onde tiña lugar unha tertulia literaria con asiduidade e na que se conservan as paredes forradas de vitrinas cheas de libros ben ordenados e catalogados. Unha sá na que as cadeiras están perfectamente alineadas, con pasillo polo centro e ao fondo, unha longa mesa rectangular e penso que un piano tamén pois contoume que ao remate da tertulia sempre había actuacións musicais e canto. O poeta é o autor do poema ao galo que puxen o comezo deste post. Publicou dous libros de poesía ainda que escribía tamén en prosa.

Biblioteca e sa de tertulias

Este feito encheume de ledicia e fixo o meu día en Barcelos, pois, sen pretendelo, atopeime falando con xente da localidade que me contaba as súas historias e a eso chámolle traballo de campo.
Despois de min, entrou unha parella de xaponeses.
Un pouco mais adiante, déronme os ollos no nome da ferretería que tiña xusto en frente: "CASA MEIRA". Resultoume curioso porque eu estaba de excursión en Barcelos cun grupo de  Mulleres Rurais de Meira (Lugo). Entrei preguntar por qué se chamaba así. Era unha ferretería moi antiga. Dixéronme que viña polo seu apelido.

Ferretería Casa Meira

A viúva de Celso Cunha, púxome ao tanto doutros feitos que tamén me interesaron, tales como o nome de San Antonio de Pádua, nado en Lisboa e de nome de pila Fernándo. Miña nae foi moi devota deste santo e sabía e dicía de memoria os responsos cada día. Mira por onde, a señora da tenda agasalloume cos responsos en portugués e mais tamén me comentóu sobre a Ermida de Nossa Senhora da Franqueira, levantada á virxe das Neves ou do Rosario, por deter unha batalla que estaba prevista nese lugar, a petición dun devoto desta virxe quen atendeu a súas súplicas e éste mandou facer unha fermosa igrexa no seu honor.
Logo dunha mañá moi antropolóxica agardábanos un xantar delicioso nun restaurante da vila. Era comida tradicional portuguesa a base de caldo verde e bacalau pero feito doutro xeito mais moderno, estilo cociña de diseño. O viño verde non deixóu nada atrás e facilitou a dixestión de tan exquisitos manxares.
A feira, que duraba todo o día, perdera a forza que tiña pola mañá, cando tendeiros e tendeiras berraban prezos e gangas ca forza dos galos do lugar. Pero, co día de sol e calor que facía, os ánimos foranse apagando contra a tarde e os prezos tamén tiraban para abaixo. Así foi cómo me fixen cas uvas do viño verde a un prezo reducido.
Todo é ben se ben acaba e esta foi unha viaxe que eu desexaba facer. O que non sabía era que ía resultar tan didáctica.

Detalle do comedor

POR TERRAS DE MEIRA

Non fai falla ir moi lonxe. A sorpresa éstá en calquer lugar. Aínda naquel

polo que pasamos centos de veces e non vimos. So pasamos. Tiña una obriga pendente co nacemento do Miño. Todo mais que coñecía era Fomiñá pero ahí non nace o río. Así que, onte, día solleiro e de portas afora, voteime a explorar Meira. Despois de facer varias xestións, sobroume día para darme o percorrido que antes non fixera. Fun a Turismo e informeime. Collín folletos. Fixen fotos e puxen pés ó camiño. O primeiro de todo foi a igrexa que é unha xoia do s. XII e que formaba parte do convento cisterciense do que so se conserva o que hoxe é o Concello e parte do claustro procesional. Fora Colexio Maior de Filosofía da Congregación da Reforma de Castela dende 1590 ata 1835 que é cando remata a vida monástica. Declarado Monumento Nacional. É un dos mellores exemplos do arte cisterciense en Galiza e en España. Destaca o seu rosetón da fachada e as ferraxes orixinais da porta datados do s. XIII. Ten un claustro renacentista. Albergóu a portería, hospedaría, colexio de Filosofía, etc

Logo de ver a igrexa e o seu claustro, achegueime en coche ata a casa rural "O Cazoleiro", para ver cómo se fora ampliando dende a última vez que a visitei. Moitas dependencias novas para cabalos, para carts e unha piscina climatizada. Entrei nela, e aquel calorciño que me envolveu, convidoume a probala. So había unha persoa nela. A través da cristaleira que a rodea podíanse ver as árbores frutais que lle daban un ambiente moi acolledor. Estábase ben! Foi unha experiencia no roteiro que me marquei. Dende alí, achegueime, no coche tamén, ata o Pedregal de Irimia, lugar onde nace de verdade o río Miño. Apenas un regatiño baixaba por entre as pedras. Nada que ver co nacemento do Eo, onde nace abundante auga e xa é río grande na mesma fonte, pero eso proba cómo de unha cousa pequena pode emerxer algo grande como o noso principal río ainda que din que o Miño leva a fama e o Sil a auga!!!! Sen axuda non hai nada!!! Alí demorei a tomar o meu cafetiño de media mañá e un tente en pé que sempre levo á man. Xa, dende alí, e como o día prometía, decidín sobre da marcha, dirixirme á costa da Mariña para pasar unhas horas na praia. Ainda había algo de xente pero era unha praia de setembro, ca auga quentiña, o sol quentando, os cans aproveitando e deixando as pegadas "de todo tipo" pola area e eu tomei o meu baño antes do xantar, que por certo, consistíu nunha empanada de mazá feita artesanalmente en Meira. Estaba admirada do ben que saía o meu día improvisado e de canto benestar me aportaba a miña terra sen ter que irme a grandes distancias. So hai que ver con ollos novos o mesmo que ves cada día e sacarlle o máximo! Ainda parei en Lourenzá a coller tres ou catro mazáns que había á veira da estrada.
O poeta meirego Avelino Díaz escribíu:

¿Quen dixo, craro río Miño
que naces en Fumiñá
se xunt-a Monterredondo,
xa pasas, feito un rapaz?
...
E sei, tamén, que tés
o teu bercio máis atrás,
aló na Serra de Meira,
d-Irima no Pedregal.

14-11-1870 / 29-11-1961

Por certo, o día 23 de setembro celébrase no Pedregal de Irimia, a Festa de Afirmación e Dignidade. (Ver programa no Facebook).Haberá actuacións de varios grupos folclóricos e cantautores na praza de Meira.
Valorar o que temos antes de que outros nos ensinen a valoralo é un xesto intelixente por parte nosa.

RIANXEANDO

Chega setembro con chuvias febles que restauran  a terra e devolven a vida ás plantas. Unha incursión polos arrabaldes rianxeiros, polas praias desertas que ofrecen a quietude e a calma do final de verán. Ainda se poden apreciar na area, restos de castelos que a marea non destruíu, pequenas ensenadas que ofrecen a frescura da mañá, e emparrados de don diegos que sobresaen no verdor da follaxe, salpicando de violeta a ladeira dos cantís. Mais alá, o porto deportivo que agocha as embarcacións, da un aspecto de lugar turístico e ambientado, moderno e á altura das circunstancias. Polo outro lado, o porto mariñeiro de dornas e barcas de pesca, lémbranos que estamos nunha antiga vila mariñeira onde todo xira en torno ao mar. Un alto para un café de media mañá  nun lugar concurrido a esa hora. É día de mercado e a xente afánase en atopar o choio do día. Paso de vagar polos postos, sen intención de mercar nada, (para iso saín con cinco euros contados) e disfruto do percorrido por este lugar no que vivín vinte e tantos anos. Sempre é reconfortante voltar a este sitio e a outros nos que vivín, como Fisterra. Atoparme co coñecido e deixarme sorprender polos pequenos cambios que me poñen ao día no devir destas vilas mariñeiras, das suas xentes, dos seus progresos ou retrocesos. Da man da miña netiña, déixome conducir á barca que o pescador repara e na que ela quere subir. A barca está metade dentro, metade fora e non é lugar seguro para ela. O señor ofrécelle o cadelo que garda no coche e promételle que subirá á barca outro día. Mínia quere ser pirata da fragata! Acometer ventos e mareas. Descubrir illas e ver os arroas xogando ao escondite.

Esta Rianxo celebrando as festas da Guadalupe e vótoas de menos agora que estou lonxe. Cando vivía alí, case me escondía delas para non sentilas, polo ruído ambiental que producían. Ainda que nunca esquecerei a ceremonia orquestral da canción que lle da fama: A Rianxeira, interpretada por tres orquestas ás duas da madrugada, coa praza ateigada de bengalas como única iluminación, e todo o mundo seguindo a canción ondeando como marea viva por toda a praza. Fermoso e emocionante! Nin tampouco o espectáculo de pirotecnia con fogos na auga e bagoas de cores chovendo dende o ceo rianxeiro ata fartar! Algún día voltarei ás festas para bailar ó son da música todo o que non bailei daquela!

NANA DA CEBOLA

Planteite pequeniña, á saída do inverno.
Agardei que as tuas follas asomasen
por entre as ringleiras de canas
que protexían a túa fraxilidade.
Vinte medrar e coller pulo,
mentras o sol facía o seu traballo.
Lozana, chegaches a planta adulta
presumindo de tersura e donaire.
Espallando no ar a tua fragancia,
gardando a  intimidade impuluta,
da ramaxe cilíndrica que te protexe
por dentro e por fora, impenetrable.
Alicaída ao chegar o verán, fixéchete
cebola de bo ver, multiplicándote
por dentro en capas e mais capas.
Chegóu o declive, a murchez
de tanta vitalidade e caíches,
postrácheste de xeonllos na terra
para amosar o teu logro interno,
o resultado final do teu destiño.
Agora, formas parte dunha restra,
que aprendín a tecer, vendo a meu pai.
Sigo a tradición, o saber trasmitido
dos devanceiros. Sei como facer de ti
algo artístico e presentable do que
orgullosa e satisfeita chegamos
ó final dun proceso de maduración,
ti, e mais eu, cebola que das sabor
ós meus pratos e adornas onde estés.
Contigo pan e cebola!

FORMAS CÓSMICAS

Cando vin agromar os chícharos e observar as súas ausencias, pensei que non ía ter colleita. Son muller de pouca fé! Aquela seca de comezos de primavera, e a xeada dunha noite, deixou todo arrasado. Voltei a sementar nos sitios onde non asomaban e incluso, pensando no mal que irían, votei mais noutro lugar para ter reposto, no caso de que aqueles non saísen. Pois andado o tempo, puiden ir vendo cómo os chícharos medraban ata acadar mais de meio metro de altura. Tíñalles posto unha rede suxeita a unhas estacas que saquei de vellas ventanas de madeira e ata lles quedaba ben!
Estes días non paro de colleitar chícharos fermosos e grandes que ademais saen todos limpos, sen bichos! Ao tempo que os debullo, na cociña, vexo un vídeo que me recomendaron sobre as formas do cosmos, da aspiral, dos deseños que se amosan na natureza, tanto en animais como en vexetais, fósiles, pedras etc. E un vídeo que vais mais alá da miña comprensión e que repasa filosofías antigas, relixións como o budismo ou o xudaísmo, descubrimentos científicos, a física cuántica a xeometría. Todo, todo está relacionado con todo, todo está en todo, todo é enerxía en constante vibración....

Cóstanos entender, porque nos afastamos de nós mesmos, que somos tamén enerxía, somos parte dese todo que conforma o universo. Perdemos a capacidade de sorprendernos co que nos rodea. Perdemos a mirada que traemos ó mundo cando nacemos e empezamos a descubrir o que hai perto de nós. Esa capacidade que teñen os bebés ata os tres anos de aprender dunha maneira increíble, da sua capacidade de concentración e captación do entorno, xa nonos acompaña, distraídos como estamos con outras cousas mais superficiales. Penso que me houbera gustado ter nacido nun deses sitios onde se practica o budismo, tal vez cos monxes do Tibet!
Nesta mañá de orballo silencioso, como diría o poeta amigo, deixeime aloumiñar pola presencia da natureza que me circunda e que nos trae a mensaxe escondida en formas, cores e diseños, a telaraña da conexión, a aspiral centrípeta que move o universo e se nos revela a cada paso. Só co silencio, ca introspección.... podemos acadar, a veces, o senso da nosa existencia en constante interación co todo do que formamos parte.

"Cuando al despuntar el día me pongo en camino para ir a mi nido de Wahlheim, y en el jardín de la casa donde me hospedo cojo yo mismo los guisantes, y me siento para quitarles las vainas al mismo tiempo que leo a Homero..."    GOETHE  (Las cuitas del joven Werther)

DE LLAS A PEIZAS NUN PLIS PLAS

Cando cheguei a Foz ainda era cedo. O sol, loubán como é, madruga pouco alí e vaise cedo á cama. Así que repetín o paseo do outro día. Esta vez funme fixando nos paneis informativos da zona e tomando fotos para logo poder lembrarme dos nomes. Seguindo a línea da costa, fun deixando tras de min, castros, dunas, prados, cantís, regatos, covas... e ondas rompentes de marea chea, mandaban o seu iodo en pequenas partículas refrescantes. Así fun pasando pola Lagóa, ensenada semicircular abundante en algas xógaras e alí hai tamén unhas pedras chamadas "das do encanto" quizais por vellas lendas sobre o encantamento. O seguinte lugar, perto sempre un doutro, chámase A furada do raposo, xa que ía polos roquedos a alimentarse de mexillóns e outras delicias. Un pouco mais adiante, paso o Prado da sima, que é unha punta entrante no mar. Atópome co topónimo Augadoce, polos vertidos de augas que viñan subterráneas e da choiva. Só visible en baixamar está Pena ouriceira por ser lugar onde se atopaban en abundancia ourizos de mar (Equinodermos). A Barqueira, punta rochosa mar adentro que enmarca a cala Portovello e seguindo un pouco mais, atópase o Prado de Maañón, que leva este nome por ser propiedade desa familia. Sigo andando cos meus bastóns de marcha nórdica e corro que voo para atoparme co lugar A faxina, no que abundaban os róbalos e robalizas e nas Penas da maizosa, os congros xogan ao escondite nas covas en tempo de mareas vivas. E despois dos congros ven A Ola, que por ter forma de pota, chámanlle así, e ben podía servir para facer unha caldeirada de congro que a min tanto me gusta. Prado de Roque forma outra cala nesta línea de mar. E chegando xa a Porto do río, o primeiro que busco é o río pero teño que conformarme cun minúsculo regato que nin auga leva. A partir de ahí xa se divisa a praia de Peizás, que descubrín por vez primeira o outro día no que decidín por punto final ó  meu paseo.

A volta fíxena a paso mais rápido porque tiña presa en chegar á praia.  Pero demorei un pouco ao descubrir o castro de Llás, no que non reparara antes e no que, por certo, hai edificacións, sendo como é esta unha zona protexida polo seu entorno dunar no que hai moitas especies de flora e fauna, e nese castro foron atopados materiais de diverso tipo: dous torques de ouro, elementos cerámicos xunto con muíños de man.
E aquí remata o meu paseo antropolóxico no que non só tomei a brisa do mar senón os perfumes dos camiñantes que se cruzaban comigo e que soltaban esa ráfaga de fragancia de ducha na que puiden distinguir diferentes preferencias.

FEIREANDO EN MEIRA

Aquí, de toda a vida, os domingos coñécense por "domingo de Meira" ou " domingo de Castro Verde". Eso débese a que hai feira cada quince días, alternándose, nesas dúas vilas. Eu non son moito de ir á feira por sistema. Vou, se teño ganas ou se me apetece algún dos productos que podo atopar nelas. Tampouco vou por pasear, por tomar un café, por atopar con quén falar.... Antes, había autobus para poder ir a elas pero, dende que en cada casa hai mais dun coche, ese servizo quedou abolido. Ainda me lembro cando ía con miña nai, naquelas guaguas que levaban pasaxeiros na parte de arriba. Tiñan unhos bancos de madeira e unha lona por se chovía.
Abaixo había duas clases e diferente prezo. Na parte dianteira era primeira clase e do medio para atrás, normalmente separadas por babique con cristais, era a segunda clase. Xa non digamos a clase mais inferior que sería a de ter que subir pola escada ata a cima do autobús e encomendarse a San Antonio cado facía as curvas de Meira.

Con miña nai e unha prima xunto autobús da feira en Castro Verde.

Hai que dicir que nestes autobuses viaxaban tamén os animais que se levaban á feira para vender ou os que se mercaban. Así que os porcos ían nunhas gaiolas, as galiñas en cestos, cas patas atadas e os cabritos ou años, tamén do mesmo xeito. Eso sí, eles ían na parte mais baixa ou maleteiro.
Sempre tivo mellor cartel a feira de Meira. Mais grande, mais productos e un ambiente diferente. Había incluso onde mercar coplas que viñan sendo  " El Caso" de canto insólito ocurría á redonda, como fora o caso das Capadoras de Millares. Todo escrito en verso con rima era como un culebrón que a xente mercaba xunto con coplas de cantar que ademais eran cantadas e  vendidas por algún cego que as acompañaba con un violín, facéndolles él mesmo a publicidade. O morbo e a curiosidade podía  mais co peto. Pasabamos toda a mañá alí e os autobuses chegaban sobre as tres ou catro da tarde ás aldeas de orixe. Pois, hoxe, sentín esa chamada ó mercado porque pensei que atoparía algunhas cousas diferentes ás dos supermercados ainda que a orixe e o proceso de cultivo segue sendo dubidoso polo abuso de pesticidas e velenos de toda clase. Pero como a miña horta vai de vagariño este ano, tan afectado pola cilimatoloxía, tardarei en comer o que colleito. Así é cómo me fixen cunhas cantas cousas: limóns de Ribadeo, mel e noces do Bierzo, claudias e cebolas de Riotorto e pan e empanada de mazá da padería de Meira, que ten forno de leña. Había patacas novas, cenorias, queixos e pan de Ousá alén de música que convidaba a poñerse a bailar diante do chiringuito. Pero eu pasei de textiles e de coitelos de Taramundi, tamén de tomar café cargado de cafeteiría, e, eso sí, alguén que me coñecía e que eu non fun quén de saber de quen se trataba, saudoume con ledicia! Camiñei, cargada, ata a rotonda onde tiña aparcado o coche, cargada de bolsas en cada man, cun sol que xa queimaba, pero libre de verme envolta no tráfico dun día de feira, ía pensando que xa non nos importa deixar o coche lonxe e camiñar. Estamos aprendendo a usar as pernas outra vez! E eso parece que é bó! E como todo é ben o que ben acaba, aquí estou, ben xantada e ca dixestión case feita, despois de darme este pracer de mercar productos locais e caseiros!

VIVAMOS COMO CASTREXOS!

No castro de Albeiros Lugo

Hoxe, a excursión de Terras de Auga e Cultura, levounos polos castros mais próximos a Lugo. Comezamos polo de Albeiros que non é moi grande e tampouco se conserva ben xa que unha ladeira foi utilizada para facer un pastizal, pero pódense ver as suas murallas e fosas ainda ben delineadas. Para quenes non saiban o que é un castro, direilles que foron asentamentos dos antigos habitantes de Galiza, chamados por elo, castrexos. Están catalogados unhos cinco mil en toda Galiza pero moi poucos excavados. Están situados en zoas elevadas, con boas vistas, por motivos de defensa e de seguridade. Neles vivían as persoas e os animais, todos xuntos nos mesmos edificios, que eran normalmente de forma circular e con cuberta de palla, ramaxe....e que formaban pequenos nucleos familiares aos que non era doada a incorporación de alleos. Tiñan varias murallas, eran de forma circular ou ovoide  e entre as murallas, había fosos que utilizaban para tarefas agrícolas e para gardar o gando de forma segura. Despois fomos ao de Muxa no que se pode ver a súa forma circular perfectamente delimitada e que hoxe atópase sen árbores e nos buratos que deixaron pódense ver restos de cerámica, sobre todo de partes dos tellados, que xa, ca romanización eran de tella e non de palla. Tamén hoxe, descubrín, que nós, os galegos, non somos celtas senón castrexos. Parece ser que os celtas viñeron por Galiza e deixaron a sua pegada como tantos outros pobos invasores pero os castrexos foron os habitantes propios desta terra. Así que hai que ter coidadiño coa historia que se nos conta. Hoxe hai probas arqueolóxicas que poden desmontar o erro que se mantivo ata de agora.

Vitrina Museo de Viladonga

Castro de Viladonga Lugo

Son amuletos romanos, non xoguetes eróticos!!!!

O último castro da mañá, o de Viladonga, é un dos mellores conservados da Gallaecia. Aquí xa hai tamén un museo no que se poden ver todos os restos atopados e moita información do que era a vida nestes lugares. Este castro ten moita influencia da romanización e pode observarse como na maioría das construccións predomina a forma cuadrada propia dos romanos.

Neve de mentira, caída dos chopos.

Logo de xantar nas lagoas de Teixeiro, sitio con moito arboredo, e un lago cheo de rás que nos deron o concerto de sobremesa, e despois de ver un sucedáneo de neve que os chopos deixaban caer en forma de folerpas que revoloteaban polo ar caendo mainamente e cubrindo o chan de un manto
branco, despois dunha tertulia cultural entorno ao guía, fomos, en autobús, ata outros castros mais afastados como o de Coeses que é moi grande pero está sen escavar. Alí tamén se pode apreciar o antecastro, que era un terreo entre murallas pero chán e non en forma de foso. Utilízabano para os cultivos. Ver este castro e ir andando ata a súa croa baixo trinta e oito graos de temperatura foi case unha ofrenda aos deuses castrexos, como Navia, deusa das fragas e da fertilidade. Esta deusa desveloume un segredo e estoulle moi agradecida. Pero esa é outra historia que deixo para outro día!
Por último, visitamos o castro Castromaior, que está ao pé do Camiño Francés, ao seu paso por Portomarín e que está en fase de excavación, con moitas construcción ao descuberto xa.
A punto de comenzar xa o Arde Lucus, festa na que se celebra en Lugo esa recreación da vida romana e castrexa e na que a cidade se disfraza daquelas costumes para lembrarnos e amosarnos tanto a residentes como a visitantes, cal foi a nosa historia, non está por demais facer un percorrido como o de hoxe, pese a temperatura, que por certo, na época castrexa e romana o clima era moi parecido ao que temos agora en Galiza outra vez, así que non debemos sorprendernos, é unha preparación para entender mellor a celebración que se aveciña e a que acuden cada ano mais visitantes, atraídos polo espectáculo e tamén polo divertimento de pasar a noite disfroitando dos praceres do deus Baco.
Ainda queda outra excursión para quenes queiran adentrarse no mundo romano lucense, visitando museos, casas importantes romanas e saber un pouco mais, que mal non ven, destes vestixios que temos a sorte de conservar e ofrecer GRATIS,  como xa non ocurre noutros lugares.

Castromaior