O APALPADOR

 

Entre o 20 e 23 de decembro, no Hemisferio Norte, entramos no Solsticio de Inverno que no mundo celta era o Yule. Estes cambios estacionais eran celebrados de maneira especial con festexos, rituais e ofrendas que logo darían paso aos agasallos actuais.

Aquí na Galiza, tiñamos un persoeiro moi curioso de aspecto xigantesco, barba vermella e vestimenta con moitos remendos, na chaqueta sobre todo,  que representaba o que Papá Noel, ou Santa Claus, nos países nórdicos ou a bruxa Befana en Italia veñen a representar agora no mundo globalizado pero que se mantivo un tanto oculto e descoñecido a raíz de que se impuxo a moda de adoptar persoeiros doutra orixe como os Reis Magos de Oriente, anos atrás, e mais recentemente o home das barbas brancas.

O Apalpador, era un carboeiro, que vivía nas montañas luguesas, (de Lugo) e que unha ou duas veces ó ano, coincidindo co Solsticio de Inverno, baixaba a asegurarse que os e as mais cativos non pasasen fame e traíalles unhas castañas quentes, ou asadas como agasallo  alén de enredos feitos con madeira para quenes se tiveran portado ben e estiveran mais mantidiños, e dicir, que tivesen a barriga mais chea, de ahí o seu nome Apalpador pois era o primeiro que apalpaba para saber se comeran ben.

Tamén se coñece un vello ritual que consistía en manter aceso na lareira un madeiro de carballo, ao que chamaban Natarego, durante o Solsticio de Inverno até o Ano  Novo, ao que logo se lle daba outros usos ao longo do ano, acendéndoo en caso de treboadas, para curar o  gando ou como fertilizante nas terras. Esta tradición, data do S XII ata o S XIX e principio do S XX e estaba moi estendida por toda Europa.

Este tronco de nadal, elaborado pola amiga e lectora do meu blog, Iria, representa o Natarego. A receta coido que a encontrou por terras do Courel da nosa provincia de Lugo, de onde O Apalpador ten orixe.

Onte, en Santiago de Compostela, participei nun pasarúas organizado pola "Escola de Ensino Galego", que percorreu a zona vella da cidade, con música, escenificacións, bailes e cantigas, a golpe de tambores e candeas de pau acesas  e repartindo folletos informativos sobre O Apalpador  para espallalo e dalo a coñecer como algo noso, local e á man.

Tal vez sexa hora de ir trocando ídolos alleos polos propios, como ocorre co Halloween, que non é outro que o noso Samaín.

Entre tanta confusión e competencia, xa non sabemos a quén pedirlle os agasallos e ao igual co que pasa coa lingua, haberá partidarios e partidarias de uns ou de outros e ao fin e o cabo, trátase de consumir mais da conta e encher as casas de cousas que acaban no lixo unhos días despois.

Gustóume a mensaxe do Apalpador : o mellor agasallo é o amor, a ledicia, o coidarnos mutuamente e querernos, ter harmonía, paz e saber apreciar as pequenas cousas, a natureza e todo o bon que nos rodea e que é de balde.

BON SOLSTICIO DE INVERNO!