ENCONTRO EN PIORNEDO

 Piornedo é un lugar da montaña luguesa na que abondan os piornos, (Cytisus oromediterraneus), pranta arbustiva con flores amarelas, da mesma familia que a xesta, (Cytisus scoparius), chamada tamén vasoira por utilizarse para varrer os fornos do pan ou o cereal nas airas.

Está Piornedo nunha elevación con amplos vales de frente. Pertence á parróquia de San Fiz de Donís  e ao concello de Cervantes. Este asentamento formado por casas circulares e con cubertas de palla de centeo, é da época prerromana, ten monte de varas e os seus habitantes tiñan a condición de fidalgos/as, agás dúas ou tres familias, querendo esto dicir que son "señores/as de seu", sen mezcla de sangue,  e que non estaban aforados a ningún mosteiro ou a outra institución feudal.  Eran os donos/as das súas terras.

Levóunos a Piornedo, (a min por segunda vez), unha xuntanza de (CMMC) Comunidades de Montes en Man Común, para tratar temas de recuperación e conservación dos nosos montes, co fin de poñer en valor os seus recursos naturais, paisaxísticos, culturais... alén da prevención des lumes que tanto afectan a Galicia cada ano, destruíndo toda a súa biodiversidade.

Fixéronse rutas polo monte e traballos de limpeza, asambleas e video conferencias con expertos de outros países e desfrutamos, como non, da gastronomía da zona, do folclore, da visita ao seu muséo etnográfico nunha das pallozas que se conserva tal como se vivía  e que leva por nome Casa do Sesto, porque en Piornedo, como noutras zonas do rural galego, as casas teñen nome. Vimos que todas lucían con fachenda os seus nomes nas entradas principais ou nos hórreos.

Hai en Piornedo unha convivencia entre as que foron as antigas vivendas, pallozas, e as que se foron construíndo despois, casas novas, cadradas, de pedra tamén pero con cubertas de pizarra. O que sí nos causóu grande mágoa foi ver como bastantes pallozas foron recubertas con chapa para preservalas do seu paulatino deterioro, xa que non queda xente que as habiten, e a pouca que queda son xa maiores e ninguén quere seguir cultivando nas searas o centeo que produce a palla para cubrilas como antano e tampouco non hai moita man de obra que entenda e saiba cómo facer ese traballo artesanal que require coñecemento especial seguindo a tradición.

Piornedo foi un lugar de glaciares e transformacións. É abundante en auga que baixa dende todos os lados, ten tamén os seus ríos que discurren polo val, pero a auga é fría e fina, déixase beber e todo soa cando cae neses pilóns de granito ao longo dun camiño ou en calquera recuncho da aldea. 

Polos seus montes andan o oso pardo, os xabaríns, os zorros, lobos e outros animais salvaxes. Tamén habitaba o urugalo, águias, mouchos...

As vacas andan polo medio da empedrada aldea, soando as súas chocas cando veñen dos prados. E os gatos e cans pasan o día panza arriba ás portas das casas, menos ún, o de Isolina, que non lle perde paso e vai mesmo ás reunións que se fan na casa escola, hoxe centro cultural, e tanto entra na cociña como se mete na sá de baile e bota unha muiñeira comigo. Por certo, ten un parecido coa miña Nóa, que xa non está.

Deixamos Piornedo para voltarmos cada quén ao seu lugar de procedencia, algúns de extremo a extremo de Galiza, coa esperanza de que o que alí se falóu teña unha repercusión positiva no coidado do patrimonio que redunde na prevención de incendios forestais, e que sexa un exemplo a seguir polas novas xeracións.