AUTO -STOP: de Amsterdam á Tetuán

"Por dónde anduvieres, haz como vieres" Ese dito escoitéino moitas veces a miña nai, e a min sacoume de apuros, debo confesar!
Por aquela época, acababa a miña etapa holandesa. Estivera traballando unha tempada en Amsterdám, e alí, cidade moi internacional xa daquela, contactara con personas magrebíes e gostaba do té verde con menta e do cous-cous, entre outras cousas.
Antes de voltar á miña aldea, quixen coñecer algo de Marrocos. Non sei se viñera en tren ata a fronteira con España e logo "a dedo" o resto do camiño. Sei, que eu ía cunha parka moi colorida, a listas e que non pasaba desapercebida. Dende Madrid, collérame un xaponés, aficcionado á fotografía, como case tod@s os nipóns, e fixérame unhas fotos con aquela vestimente que eu levaba. Xa unha vez en Ceuta, collera un autobús que me levaría a Tetuán, entre xente cargada de fardos enormes. Cando cheguéi alí, pois ía percurando a casa dun amigo que fixera en Amsterdám e que estaba de vacacións pasando unhos días na sua cidade de orixe, vinme rodeada por marroquies que me preguntaba:
-" Buscas a Mohamed?
Eu quedei soprendida ao principio de que todos eles coñeceran o nome da persona que eu buscaba. Non me decatara aínda que case todos os homes se chamaban así. Eu percuraba a Mohamed Alí, despois de todo, dous nomes tiñan que dar mais pistas que un só.
O conductor do autobús axudoume a sair da situación. Sempre o lembrarei. Percuroume un hotel onde pasar a noite, e ao día seguínte, voltaría a indagar onde vivía o meu amigo.
Polos datos que ía dando, e como Tetuán, daquela, non era un lugar moi grande, todos se coñecían. Por eso atopei ó amigo que buscaba sen demasiada dificultade.
Dende entón, todo cambióu. Vinme na súa casa, ca sua familia, moitas irmáns que me coidaban e me deron roupa para cambiarme. Era mellor que non levara a que eu traía porque chamaba moito a atención e iso non era cómodo con tanto home polas rúas.
Cubrín a cabeza co meu pano ou con otro que elas me deron e como son morena, non se notaba nada que fose doutro país. Eu deixéime facer, porque todo era amabilidade e bo recibimento pero as normas eran estrictas: as mulleres tiñamos unha sá so para nós, os homes outra para eles. Dormíase tamén en habitacións separadas. Todo o día se bebía té verde con moito zucre, e pan con anises. Daquela era xa a festa do Ramadán. O pai, que era tendeiro nun posto do bazar, matara o año e nas casas que visitabamos había que comer en cantas entrabamos. Supoño que era ou antes ou despois desta celebración, porque comer, si que se comía todo o día.
O que peor levei foi o do aseo. Alí nada de papel no WC, nada de ducha na casa. Leváronme a unhos baños públicos pero non había duchas. Tiña que coller auga nun caldeiro e ducharme así.
Cando faciamos algún percorrido, como a Tánxer, compartiamos taxi con outras persoas. Era moi común esta forma de viaxar.
Prohibida toda manifestación de amor en plena rúa ou no cinema. Os bicos formaban parte da intimidade. Tampouco se podía falar de política nen relixión. Unha muller non era ben vista nun bar, sitio que lles estaba vedado. So os homes podían ir.
Pagóu a pena a experencia e hoxe gostaríame voltar para ver se cambiaron certas cousas, entre outras, a maneira de recibir a unha forasteira!
Non me queixo! Para ser unha muller soa que viaxa a un país como aquel na época na que fun, non poido estar mais agradecida ao destino!
Sempre lembrarei a Mohamed Alí, un bo amigo, un amigo leal!

AUTO-STOP: viaxeira daquela maneira.

Percorrendo Escocia!

Nos derradeiros anos do bacharalato de daquela, alá polo 1970, ainda antes de morrer Franco, adoitaba traballar nos veráns en diferentes lugares e traballos.Un dos primeiros destinos fora Pontedeume.  Pero onde verdadeiramente descubrín o mundo foi na Costa Brava! Coñecera unhas rapazas de Salamanca e fixérame amiga delas. Dende entón, viaxabamos xuntas.Traballabamos como camareiras de cuartos en hoteis de moitas plantas. Tiñamos que facer unhas corenta e catro camas na mañá e polas tardes, lavandería e gardas, agás unha tarde libre á semana que aproveitabamos para viaxar e coñecer aquela zona. Como non tiñamos cartos, faciamos auto-stop. Non era difícil e a xente que nos levaba acostumaba ser  amable. Así, o seguinte verán, foramos a Zurich onde nos saíra un traballo con contrato na fábrica de chocolate Lindt. Dous meses entre suizos, italianos, galegos.....Ademais de comer bocatas de bombóns, aprendemos italiano sen apenas decatarnos. Tamén alí fixemos viaxes en auto-stop a Venecia e Milán. Parábannos os coches a mesma policía e pedíanlles que nos levaran. E eso era a pé de auto estrada, onde non se permitía facelo. Tiñamos bastante sorte ca xente que nos recollía!. Había quén non daba unha palabra en toda a viaxe, había quen ía a douscentos por hora, había quén pola estrada de curvas que vai por San Gotardo, con túneis e precipicios, facía adiantamentos de película.... Pero daquela non tiñamos medo. Eramos novas e a esa idade non se pensa na morte. Hoxe, morro de medo so cando vou de pasaxeira en calquer coche! Pero o mais anecdótico e do que me sinto como orgullosa, foi a viaxe de volta de Suiza, que fixen soa en auto-stop, ata Lugo, durmindo no saco en estacións de tren por Francia, e nun xardín en San Sebastián. Non tiña medo! Ningún! Nin ETA, nin violadores, nin asasinos.....E non porque nonos houbera.... senón porque era nova, segura, decidida, confiada e sempre esperanzada de que ante calquer contratempo, tiña como defensa a miña palabra, nada mais. Era así de ilusa, de inocente, de inxénua! Tal vez, ou cecais fosen outros tempos!
Logo virían as vendimas en Francia, na rexión de Libourne e Cogñac. Foramos varios anos seguidos e xa nos coñecían. Iamos sempre á mesma familia e tratábannos como da casa. Lémbro que, a min, polo menos, tocárame un cuarto da casa, para min soa, con chimenea francesa e todo! Era un luxo ser vendimiadora naquela casa, comendo na mesma mesa ca familia, un menú feito  a propósito con todo o esmero, para a época da vendima. Tomates recheos de carne, caracois, queixos de Camenbert, patés caseiros.....e bo viño e mellor coñác para o cafeciño que acompañabamos con tarta de mazán! Nunca esquecerei aquela dona da casa, tan xenerosa cos seus traballadores! E tamén alí, aprendemos francés. Pasei de non saber nada e ter de intérprete a miña amiga, a ser capaz de levar unha conversa cando viaxaba en auto-stop, por exemplo dende París, onde había colas de autoestopistas e que eu me saltaba olimpicamente, sen respetar as normas, para poñerme de primeira, así como quen non quere a cousa, (inxenio de galega!).
O auto-stop era a nosa maneira de movernos. Lémbrome, nunha ocasión, viaxando cun compañeiro, hoxe escultor coñecido, estabamos comendo un melón e en paga de poñer o dedo poñiamos o melón para que nos parase algún camioneiro TIR que eran os que facían viaxes mais longas e tiñan moita experencia en levar xente coma nós, porque así tamén levaban compañía e non lles daba o sono, que eso tamén é outro tema: a veces, ainda que nós quixeramos durmir, nono faciamos para darlle conversa ó conductor e que non lle dera o sono.
Sobre as viaxes neste medio, tería material para un libro gordo. Non sería mala idéa ir empezando a materializalo, porque é todo un estudo cheo de psicoloxía, de experencias, de aventura. Nós, xa sabiamos, polo tipo de vehiculo que nos paraba, qué tipo de persoa podería ir dentro. A veces rexeitabamos subirnos con algunhos deles.
Deixo aquí este pequeno esbozo do que pode ser algo mellor contado se algún día volta a ser inverno no verán, e pase mais tempo dentro da casa. Eso, ou irme a Escandinavia, onde parece que lles foi todo o calor que nos tocou a nós o pasado verán. Son cousas do planeta, e de fora dél, que o cosmos é moi amplo e toma decisións propias.
Hoxe, non viaxaría en auto-stop, ainda que a veces levo algunha persona que me para. Antes mais que agora. Case xa non se estila ese medio. Pero o que sí usei foi o "bla, bla car" e non me foi mal.
Pero o mellor de todo, para min, hoxe, é camiñar a pé! " Camiño a pé, e por eso é polo qué vexo o mundo tal cal é " (Manuel María??? con toda seguridade, Fuxan os Ventos!!!)

O MEU GATO

Teño un gato negro

con ollos verde pistacho,

non lle puxen nome

porque non lle fai o caso.

Collino de ben pequecho

e gustáballe o meu colo,

agora que xa é grande

quere co empurre no solo.

A veces ven malferido,

cunha pata levantada

ou cas orellas roídas

das pelexas ca gateada.

Gústalle moito comer

o pienso de Mercadona

e se non lle dou dabondo

deseguida se encabrona.

Pero é un gato mansiño

que non morde nen raguña.

Cando lle rasco a barriga

coidase de-non sacar uña.

Nunca o vin cazar un rato

nin comer un saltamontes

pero trainos todos á raia

ainda que eu síntoos ás noites.

Cando toco o acordeón

ven correndo a meu carón

e dalí non se levanta

ata acabar a función.

Pasa o día cas gatiñas

que as ten moi engatusadas,

a veces vota tres días

sen asomar pola casa.

E eu penso se virá

ou se algo lle pasaría

pois non quixera perdelo

que lle teño moito agarimo.

Cando o vexo aparecer

recibo con gran placer

e xogamos ós arroulos

logo de darlle de comer.

O seu xogo preferido

é deslizarse no chán

empurrándolle das patas

volta e volta e a empezar.

Se os espíritus se encarnan

pode ser o de meu pai.

A veces penso que é él

polas cousiñas que fai.

PERMACULTURA

Asístín a un obradoiro de microorganismos eficientes nas Ínsuas (Rábade) e atopeime con algo que non coñecía e no que disfrutei como cando, de pequena, xogaba ca terra amasándoa, dándolle formas.
Aquí foi algo diferente e de interese para quenes nos aventuramos no mundo da agricultura ecolóxica, onde a cooperación é a clave e non a competición. Se somos seres vivos sans é porque os microorganismos do noso corpo cooperan. Se competiran, lei do mais forte, habería desequilibrios, que os hai, precisamente cando enfermamos.
Despois dunha pequena exposición teórica para entrar en tema, fomos a unha fraga próxima ó lugar, por onde pasa o río Miño, para buscar mantillo, o que se coñece por humus, no que se esconden toda clase de microorganismos, invisíveis, e que ían servir para elaborar algo mais grande, a partir dese fermento inicial para logo poder empregarse no acolchamento de bancais, nos compostaxes, na desinfección das camas dos nosos animais e tamén no uso doméstico como desinfectante natural que non mata bichos senón que os reproduce para que fagan eles a labor de limpeza e sen os malos olores que poden emanar en desaugues, fosas sépticas e demais.

Despois de recoller en bolsas, ese mantillo composto de micelios e outro material orgánico, e de deixar tapado, como estaba, o lugar de recollida, fomos outra vez para o obradoiro.
Nun plástico estendido no chán, depositamos a nosa recolección e fomos desmenuzando cas mans ata convertilo en algo mais selectivo, evitando trozos de madeira duros que non poideramos partir. Cando esto estaba a punto, mesturouse medio saco de salvado, alí tod@s remexendo cas mans ata que  estivese repartido uniformemente para  ir engadindo, pouco a pouco, auga con melaza ata ir acadando unha pasta que ao apretala na man, non escurrise auga. O olor era como a queixo remasado. Logo dun tempo amasando e dándolle voltas foise enchendo un bidón de peche hermético con aquela pasta e calcando todo o posible para que non quedara aire. Incluso nos turnamos para meternos cos pes no bidón para facer o prensado que cerrado coa tapa hermética habería que gardalo un mes ata que acabase a fermentación. Xa estaría listo para ser aplicado.

Logo de facer este preparado sólido, pasamos a outro que sería líquido e que serviría para sulfatar sobre árbores, plantas, paredes, acolchados, compostaxes, ou para a limpeza no fogar.Éste, prepárase cunha pequena parte do mantillo sólido xa elaborado previamente, nun litro de auga, engadindo unhas culleradiñas de pedra moída, da que hai nas marmorerías ou canteiras, un pouco de soro de leite ou leite e pouquiña melaza para que logo o doce non atraia ós insectos. Esa mezcla hai que mantela destapada tres días, remexendo duas ou tres veces por día, e consumila tan pronto acabe o proceso de fermentación, xa que non se conserva. Como produce gasificación, hai que manter a garrafa sen o tapón. Ese preparado, ten un cheiro dulzón e moi agradable. Eu estou planteándome utilizala como perfume. A verdade é que arrecende saúdable e non como o apestoso purín que se utiliza por ahí.

Xa, o feito de ter que ir a unha fraga a recoller mantillo, é un agasallo para os sentidos. De feito a xente do Xapón utiliza os  paseos polos bosques como terapia para relaxarse e combatir a ansiedade.

• O sustrato destes lugares é o único terreo que se conserva en condicións naturais e por eso, nél, viven diversos diminutos organismos que son beneficiosos para manter o suelo fértil e sen contaminación. Debemos facer por ter bosques, por coidalos, por non deforestar nin destruir con incendios, nos que todos estes bichiños morren e un bosque non se fai nun ano. Son o resultado da non intrusión humana e de moitos anos de non seren debastados, nin pisados, nin maltratados como ocurre co noso mato que se destrue cos lumes, cos malos usos, ca acción humana, nunha palabra! Entón amémolos, abracemos as suas árbores. Eles saben recompensarnos!
  

O CUCO CUCÓU...

...e o día cambiou. Tódolos días son diferentes e que pouco estimamos esa peculiaridade. Para min, o día de onte foi variopinto, como a climatoloxía. Embarquei nunha desas viaxes tipo comercial na que ofrecen almorzo e xantar gratis con tal de asistir a unha exposición de obxectos para vender, na sa de convencións dun hotel-restaurante no sitio menos pensado. O destino era Ourense e como tiña ganas de voltar por alí, deixeime caer, ainda sabendo que eu non son dese tipo de eventos. Despois dun traxecto por estrada antiga con baches e curvas, cheguei medio mareada e con dor de costas á cidade de Ourense, pola que pasamos de longo, sorteando rotondas e desvíos a diestra e siniestra, como un galimatías de accesos no que eu non quixera ser a conductora. Cando vin que enfilabamos cara á Póvoa de Trives, deixando de lado a cidade, á que quería ir, pensei que se trabucaran de estrada. Chegamos a un lugar, ningures, en principio, despovoado, no que so se vía un hotel con nome de muller. Alí agardábanos a persona encargada de conducir o grupo. Como nun abrir e pechar de ollos, todo o mundo foi engulido de contadiño para dentro e so ficamos fora o chófer e mais eu, qué hábida de respirar aire limpo e estirar as pernas, non me sumei ó grupo. Nese intre, decidín xa non asistir. Chovía, facía frío.....optei por tomar un cafeciño no bar. A tv bombardeaba cas últimas novas dos mestrados indecentes, do terrorismo e rebelión en Cataluña, dos pormenores da monarquía....Había un único xornal e eu deixara os óculos no bus. Tempo tería de poder facerme con eles. Nunha tregua da chuvia, lanceime a explorar o lugar e fun camiñando pola aldea na que atopei casas de pedra, que foran feitas por bos canteiros no seu tempo, e que agora estaban todas en ruína, desmellorando a fachenda das novas que foron infiltrándose entre medio delas. Parecía que se xuntaran todas para morrer de esquecimento. Ninguén, ou moi poucos, pensaron en restauralas e facer da aldea un lugar habitable e atractivo, ca sua construcción tradicional e toda por igual..... Non, tiveron que meter outras tipo chalet, que destacaran entre tanta ruína. Un país sen planificación!
Foi todo un descubrimento ao longo do camiño, con fonte pública, con letreiros en forxa nas portas dalgunha destas casas vellas, e das que copiei o modelo para poñer na miña, os prados e hortas en semiabandono... as escaleiras por fora, os cortellos dos animais.....Cánto silenzo! E sería por ese silenzo, que puiden sentir o cuco por vez primeira dende fai anos. O seu cucar foi breve, apenas un saúdo! E non me capóu, xa que almorzara antes de emprender a viaxe, ben cedo, por certo, para estar toda a mañá agardando a que acabara o evento que nos levóu a San Fiz de Taboadela, que así se chama a aldea.
Logo de pasar a mañá, serian sobre as catro da tarde cando, por fin, chegamos ás pozas termais de Outaríz. O día cambiara para sol radiante e calorciño do bo. O paseo ao longo do Miño foi o premio a tanta frustración inicial. Había xente metida nas pozas. A auga nelas queimaba e saía un vaporciño con olor sulfuroso que nos envolvía nun ambiente termal ó aire libre e so por sentir eso, valeu a pena facer a viaxe. Percorremos toda a zona, facendo fotos, observando as plantas aromáticas, vendo, por fora, o spá de estilo xaponés, con cerca de bambús, o pequeno tren-bus, único transporte permitido alí, xa que é todo peatonal. Mágoa non poder meterse nas pozas!
Xa de volta, por mellor estrada, podemos ir observando todas as pontes que ten Ourense, que son de tódolos estilos, dende pontes antigas ás mais vangardistas. Non cheguéi a contalas pero calculei que terá tantas como portas a Muralla de Lugo. A viaxe, via Monforte, levounos pola Riveira Sacra, por esa panorámica de ladeiras en socalcos, por esa paisaxe abrupta que circunda o Miño, que o fai case impenetrable....e deixando atrás o soliño da tarde, entramos noutra paisaxe de ceo gris e amenazador, que se tendeu como cortina diante nosa e de novo a chuvia pero xa non doían os baches e a horografía era benigna e mansa, de pradeiras mainas que conforman as terras sarrianas e que nos puxeron nas portas de Lugo e do remate da viaxe.
Din que non hai mal que por ben non veña. E tamén é bo saber agardar, porque ten cada tempo a sua cousa e cada cousa o seu tempo. E todo é ben se ben acaba!!!!

A MIÑA BISAVÓA, PEPA

Manuel, Pepe, Inés, Natatia, Avelina, Soledad, Pepa

Nun lugar da parroquia de Fonteo, chamado Castiñeiras, vivía unha

moza chamada Pepa. Tiña dezasete anos cando aconteceu o que vou

relatar. Andaba cas ovellas no monte e pasaba o tempo zurcindo

roupa, e cantando, xa que tiña moi boa voz e sabía moitas cantigas

Perto de onde pastoreaba vivía Benigno, un mozo maior que Pepa, e que

ía de caza por onde pastoreaba. Gustáballe escoitala cantar e. ainda

que tiña moza, coa que pensaba casar, fóronselle os ollos para a rapaza

que era mais xoven ca él e estaba na frol da vida. Benigno era de casa

grande, a casa de Estornín de Riodecastro e tiña, como digo, moza tras da

serra.

Non sabemos cómo acontecéu pero Pepa ficou en cinta e trouxo ó mundo

duas criaturas, duas nenas. Unha delas morreu, seguramente no parto. A

outra, Soledad, foi a que sobreviveu e veu ser miña avoa.

Despois desto, Pepa, andado os anos, xuntouse con Manuel, que era do

Estornín, pero nada tiña que ver o lugar de procedencia co nome da

casa de Benigno de Riodecastro.

Non sabemos se chegaron a casarse pero sí que vivíu con Pepa, facendo

as veces de pai de Soledad.

Miña avóa Soledad, casóu con Leonardo, que era de Fonfría, do concello

de Pol. Adicábase á facer obras, zocas, carpintear e chegóu a ir a Cuba

para gañar, sen moito éxito, co fin de amañar a casa e criar tanta familia, xa

que tiveran alomenos sete fillos. Deles

tres eran mulleres, ( Inés, Natalia, que foi miña nai), e Avelina) e catro

homes, Pepe, Alfredo, Salvador e outro, Paquiño,  que morrera xoven.

Benigno, como dixen, tiña moza coa que pensaba casar, e ésta, cando

soubo o sucedido, nono deixóu, como se poidera pensar, senón que lle

puxo unha condición: casaría con él, se miraba pola filla espúrea o

mesmo que polos deles propios se chegaran a telos. Merece ter en conta

a actitude desta muller que defendía, sen darse conta, os dereitos

doutra muller, xa naquela época.

De ahí que en paga de se levaren mal polo acontecido, pasaron a tratarse

como da familia o resto das suas vidas.

Benigno e a sua muller tiveran varios fillos, pero o primeiro, José, sempre

acompañaba á Soledad para iren ás festas, para que non lle faltara un

irmán que velara pola sua seguridade.

Todo esto, en vez de suscitar a carraxe, fixo que simpatizaramos ca

familia de Benigno. Por certo, unha neta dél, Beatriz, que nacera en

Mexico foi miña madriña e un neto, Chavo, o meu padriño, así como

outro, tamén Benigno, apadriñóu unha neta de Soledad, miña prima

Marisol.

Na nosa familia houbo quen quixo ocultarlle aos fillos esta historia

e outros non lle deron mais importancia que a que tivo e por eso fun

coñecedora dela por boca de miña nai Natalia, nome que tamén veu

desa familia, que estiveran por Mexico e traían nomes bonitos de por

alí, como o meu, Beatriz.

Sempre se mantivo a relacción. No cemiterio de Fonteo, descansan unhos

ao lado dos outros, estas duas familias. A sepultura de Benigno, está ó

lado da de Soledad, sua filla.

Por eso, ás veces tamén lles levo flores. Ainda que teño un “algo” de que

Benigno preferise a sua moza, que era mellor partido, e eso naquela

época mirábase moito, pero a quen deshonrara fora á miña bisavoa

Pepa.

Polo tanto, entre Pepa e a miña avóa Soledad, só había dezasete anos

de diferencia entre nai e filla. Por eso, cando as vía nunha foto ás

duas, non sabía ben quen era aquela muller que parecía da idade

da miña avóa. Agora xa o comprendo mellor.

Quixen deixar aquí constancia desta historia para quenes veñan

atrás.

Na familia houbo outro caso de xemelgos e xente que canta tan ben

que mesmo poideron adicarse a cantar como profesión pero nono

fixeron.

Non sei se aquela fora unha violación consentida ou forzada, ou unha

aventura mútua, quén o sabe a estas alturas?

pero, fose ou non, eu son descendente daquela relacción frustrada.

Reverso da foto de familia.

"FINDE" NO PORTO

Mentras se coce a empanada no forno, e se agarda polo seguinte cicloxenese de nome raro, fago un percorrido pola viaxe ao Porto, o pasado fin de semana, cun grupo moi heteroxéneo en canto a idades e nacionalidades e co que me sentín en consonancia en todo momento.

Facía xa anos que non voltaba por alí. En realidade, eu nunca coñecera ben Porto, e ainda me queda moito por coñecer. Cando fora por vez primeira, alá polo 74, poucos días despois da revolución dos caraveis, en auto-stop e camping da Prelada, na compaña dunha amiga de Salamanca ca que viaxaba a outros moitos lugares, era unha cidade caótica, sen semáforos, todo mesturado, todo patas arriba, pero cun ambiente tan diferente ao que tiñamos aquí en pleno franquismo, que daba a impresión de estar en París ou Ámsterdam, por mencionar algo co que podía asemellarsse. Coñeceramos xente dalí, que nos fixeron sentir da casa, (de feito, convidarannos ás suas casas, onde probamos por vez primeira o caldo verde). Música de Pink Floid, Tubular Bells, poesía, cafés auténticos, casas ocupadas.....liberdade, (que non libertinaxe).....

Fará dez anos que estivera por derradeira vez, de visita, case de paso, cun amigo noruego. Tiveramos a sorte de aloxarnos nun hotel frente ao Teatro Municipal onde puidemos escoitar a Dulce Pontes

cantando fado.

Agora,  sentía que desexaba voltar a Porto. Vin en Internet unha viaxe en grupo, dende Lugo, con aloxamento en albergue e visita guiada, pequeno almorzo e xantar de grupo.... Asi que nono pensei duas veces. Este ano xa non me apuntara a viaxes do IMSERSO  e por iso me decidín por esta viaxe organizada por xente nova, por emprendedor@s que están empezando no mundo das axencias online e teñen outras ideas mais acorde ca miña idea de viaxar. Parabéms!

O temporal Félix, portouse ben e deixounos chegar sen problemas. Pasamos pola Ribeira Sacra, por Ourense e fixemos unha parada na Gudiña e outra en Ponte de Lima, que tamén atopei moi cambiada e mellorada. Unha vila na que sempre me gustóu facer un alto cando levaba o meu fillo a Braga durante a sua estadía de Erasmus.

Ao chegar a Porto, fomos deixar as cousas ós albergues, perto da Praza da República, a dez minutos do centro da cidade. Era unha antiga casa de varias plantas na que, sen facer moitos cambios no espazo, foronse poñendo camas literas nos cuartos, acondicionando algúns como zona de baño. Na planta baixa unha sá de estar pequena, con libros. Unha cociña cas paredes decoradas con debuxos e letreiros a xiz cas normas da casa , todo en inglés, un xardín un pouco semiabandonado pero con encanto, sobre todo no verán resulta fresco e moi privado.

Xantamos nun restaurante moi "chic", onde nos prepararon maiormente "franzesinhas", un plato importado por uns emigrantes que estiveran en Francia, e que consiste nun "sandwich" feito con pan de forma, tipo bimbo, e que vai montado en capas de bistec, salchicha, xamón, queixo derretido e un ovo fritido por enriba. Sírveno con patacas fritas aparte e vai cun molho a base de viño do Porto. Teño que dicir que eu deixei parte del porque me resultóu excesivo. O que sí me gustóu foi a cerveza preta Super Bock, que é a do Porto.

Logo de xantar, fomos percorrer a cidade acompañad@s por un guía que nos foi explicando todo e rematamos, xa entrada a noitiña, na catedral. Gustáronme os azulejos, claro está, sobre todo os da estación de tren. Tamén a Praza dos Aliados co seu café Majestic ao que non fomos porque hai colas, os Clérigos, a Ribeira onde xa nos quedamos para disfrutar un pouco do ambiente nocturno e catar os viños do Porto, (as miñas compañeiras, que eu fiquei "tocada" pola franzesinha que me deixóu farta ata ó dia seguinte).

E falando do día seguinte, empezamos a mañá co pequeno almorzo na cociña do albergue, supervisados por voluntariado de fala inglesa. Para min estivo ben, non tiven queixa nese sentido. Logo dirixínme rua abaixo ata os Clérigos para poder visitar a famosa librería que foi escenario do filme Harry Potter. Fomos as primeiras, pero logo empezaron as colas tanto para mercar as entradas como para entrar na librería. Moi interesante lugar cunhas escaleiras peculiares onde todo o mundo fai a foto. Merquei catro libros. Un deles de Pessoa, por ser un escritor que me gusta e co que me identifico tanto que xa digo que él escribíu o que eu quixera ter escrito.

A partir dalí, camiñamos ata o outro lado, pola ponte D. Luís, e chegamos á zona das bodegas en Vila Nova de Gaia, onde percuramos un restaurante para degustar o bacalhau. 

Pouco a pouco, con chuvia pero boa temperatura, pasamos polos Clérigos de novo para mercar unhas conservas do Porto nesa tenda tan sofisticada co carrusel no escaparate.

Outro cafezinho por aquela zona, xa que o Majestic estaba pechado o domingo, e volta para o albergue. A saída era ás 17 horas. Bo retorno. Boas memorias. Novas amizades! Unha noite no Porto non é nada!!!!

O PASATEMPO

O Pasatempo. Betanzos, 17/03/2018

Pasou o tempo
no Pasatempo

Detalle  do Pasatempo

Pasoume un
tempo pasado,

volvendo todo
ao seu tempo
atemporal Pasatempo
onde pasei un tempo
a destempo
por non ter tido o tempo
no tempo de telo
agardei un tempo
no que ter tempo
é un pasatempo

LEMBRANZAS NO EO

Esta mañá, antes de que a chuvia me estragara o paseo, percorrín un tramo do Eo, dende a Veiguiña(por onde pasa o rego dos Mosqueiros, que se une ao Eo a altura do seu nacemento)   ata a aceña de Cuenzas. Leváronme os meus pasos por onde non pensaba ir se non fose que están limpando as árbores que caían sobre o río, e queda tan despexado de maleza, ensinando o seu caudal que vai a reverquer, apresurado e revolto, curveando entre prados, formando pequenas fervenzas, entre un leito de parede de chantos e pedras, lixeiro e persistente no seu afán por acadar o mar e descansar de tanta fatiga. Este río foi testigo da miña nenez: acompañando a miña nai cando ía lavar a roupa e tendela a secar á súa veira mentras eu percorría as paredes, escapaba dos lagartos e fantaseaba con mundos imaxinarios que só eu entendía e nos que as rochas facían a vez de casas e refuxios dos meus soños de nena solitaria. Tamén foi testigo de "bullying", como se diría hoxe, cando subida nun carro de vacas, acompañada por homes do lugar, iamos buscar a leña que cortara meu pai no Carballal. Tíñanme adestrada en palabras "pecado" e baixo a amenaza de guindarme ó río cando o atravesabamos, requerían a miña recitación do que a eles lles facía tanta graza. Pero tamén foi testigo de momentos felices, coas miña primas, cando pasabamos pola ponte de tablas separadas na que ela tiña que gatear, do medo que lle daba e eu pasaba sen problema dun lado a outro as veces que fixera falla. Agora, daquela ponte só quedan as paredes laterais. Mentras esto ocurría no río Grande, outra parte da historia tiña lugar na aceña de Cuenzas, outro lugar para lavar a roupa e xogar co que a ladeira do monte ofrecia cas suas penas onde eu fun sempre, andado o tempo, a inspirarme, a ler, a pensar, a escribir....Qué fermoso sería recuperar este río, tal e como parece que empezan a facelo agora, pero con sendeiros e pontes de madeira, para que resulte atractivo camiñar á súa veira e acompañalo neste primeiro tramo do seu nacemento, onde aínda se conserva virxe e libre de lixos que o contaminan e matan as suas  troitas, tan apreciadas noutros tempos. E que este lugar se convirta nunha aldea con atractivo turístico, por ser cuna do Eo, por ter a Marronda ao pé e fervenzas que apenas se coñecen ou aldeas como Cabreira, Castrelo, a Espiña, onde hai un castro ainda sen catalogar, ou fragas como o Carballal e a misteriosa Pena dos Mouros.Conxunto que ollado dende a outra ladeira semella un dragón durmindo dende tempos inmemoriais. (Por certo, unha amiga miña, dí que esta fraga ten moita enerxía, e a Pena dos Mouros, acóllete nun regazo do que non desexas sair....) Gustaríame poder ver todos eses cambios que imaxino neste lugar onde nacín e ao que voltei e no que vou contando as casas que van quedando sen xente e os poucos veciños e veciñas que somos. Pero alá nos meus soños, vexo esta aldea cas casas restauradas, con xente, con visitantes, con algo que ofrecer e ser valorada como un entorno natural de primeira calidade.

HAPPY WINTER

Caen as pabuxas lenemente
coa suavidade felina que me atrae
Sinto o seu aloumiño, o seu pousarse
de pinceladas brancas
no leito que lle tende a terra...
Madrugar para ver a impoluta
imaxe dun mundo sen estrear
co que me sinto en paz
A neve deixa maxia por onde pasa
Detén o tempo, enlentécenos,
descánsanos, arrola os soños.

UN PASEO POR CORUÑA

Despois dun xantar en boa compañía, no sitio menos esperado, e moi perto da Torre de Hércules, o mellor que puiden facer foi ir visitala e camiñar a partir dela, ou pola esquerda ou pola dereita. Eso xa era imprevisible. Escollín ir polo Este. Facía tempo que non pasaba por aquela zona, e resultábame case irrecoñecible.

Onde antigamente había leiras, agora hai prados con camiños de terra para camiñar ou ir na bici. As vistas son impresionantes e cando hai temporal, ainda mais. Aquí naufragaron barcos como o  Mar Egeo e o Urquiola fai unhos cantos anos.

Os monolitos, esculturas mirando ao mar, semellan un grupo de persoas que teñen saudade do mar e fican para sempre ollando para él. (Interpretación miña)

Un pouco mais adiante, aparece este monumento con poemas, un de García Lorca.

Este panel, explica un pouco o que eu deixo sen comentar, pois non me lembro de todo e indo ó paso que ía.....

Cemiterio dos Musulmáns, construído durante a guerra, no 1937.

Praia ou cala das Adurmideiras (Amapolas) Lugar inédito para mín. Gustoume descubrir outras praias de Coruña que non sexa a de Riazor.

Uha praia, que ademais, é bandeira azul! Ten o seu engado. Chamoume a atención!!!!

Praia de San Amaro, pequena península cunha urbanización con vistas ó mar por todas partes. Tampouco sabía desta praia. O cemiterio de San Amaro, ubicado aquí, é o mais antigo.

Praias que son do meu agrado xa que non teñen apenas ondas fortes e están abrigadas do nordés.

Farolas deseñadas con gusto artístico, ao longo do paseo que leva ó náutico e Castelo de San Antón. Motivos marítimos dunha artista, muller, da que non me quedei co nome!!!

Pasei de longo polo xardín de San Carlos, sen entrar nel e virei á direita para pasar xa polas rúas e prazas da cidade vella, atopando esta igrexa, adicada a Santiago, que está nunha praza que eu non tiña visitado antes.

Sabía que me podía estar metendo na boca do lobo e apurei o paso. Rúas pouco transitadas e sempre algo sospeitosas para espíritus solitarios.

E xa, na amplitude da Marina, que agora é peatonal e so poden entrar buses e taxis, sentínme algo mais segura.

Sentíndome algo cansada do paseo, estiven a punto de coller un autobús para dirixirme á casa da miña amiga e anfitriona, en Catro Camiños, pero optei por facer o pequeno tramo a pé, así podía ir descubrindo mais cousas, entre elas, a Fábrica de Tabaco, hoxe convertida en vivendas de protección oficial, ainda aparcadas polas moitas trifulcas que causou no seu día a pugna por elas. Non sabía que estaba alí, perto da Fábrica de Cervexa.
Deixo aquí a reportaxe do meu paseo por se alguén se anima a seguir os meus pasos!!!!!

DEUS APRETA PERO NON AFOGA

Despois da tempestá ven a calma! Quen poucas veces está  enferm@, leva mal a enfermidade, por benigna que ésta sexa, tal foi o meu caso: unha simple gripe sen mais complicacións que as que conleva e o periodo de convalecencia que se alonga mais do debido e a desgana por todo invade a nosa vida, facéndonos débiles, dependentes e todo iso sumado á pouca pacencia ante a inclemencia, fai que sintamos que algo mermóu en nós, mesmo as ganas de escribir, de facer cousas que antes eran a rutina de cada día. Pero hai que vencer, hai que seguir, hai que fotalecerse e verse xa na normalidade, empezando por tirar para adiante, insistir en voltar a todo o que deixamos aparcado. O café non sabe, os doces non saben a doce, nada sabe.... pero tes que comer e beber o mesmo para recuperar a enerxía perdida, e ves como o corpo o agradece e paga con xenerosidade, permitindo que cada día poidas acometer algo que tiñas en stand by. A lectura foi algo que me mantivo entretida e alonxada de pensamentos negativos, a música, o baile, a xinasia, a natación....sachar e facer limpeza na casa.....e sobre todo, durmir! Pero as amizades foron decisivas nese intre! Sentir que a xente se preocupa por ti, que te chama, que se ofrece.....que che aconsella.....Eso non ten prezo!!!!! Polo que deixo aquí as miñas GRAZAS,  con maiúscula!
Hoxe é un día no que o sol agroma, os paxaros pían na miña horta. Tamén tiven un amigo paxaro, un papo roibo que viña frente á fiestra da cociña, á tódalas horas do día, sosiño....non sei se non tiña parella ainda, andaría buscando, ou se turnaría no neal para levar comida ós seus filliños, ainda que me parece cedo para que teña xa familia. Era fermoso poder observalo sen que se decatase. Un paxaro da miña infancia, tal vez o primeiro que souben identificar, polo seu papo roibo tan chamativo.
Os meus animaliños facíanme deixar o leito ao ter que coidalos, darlles a comida, estar algo con eles. Tiraron de min! Noa sabía que algo raro me pasaba pero soubo acomodarse a non ter paseo. Eu compenseina con outros mimos que as dúas nos facían ben. O gato deulle pola comida. Púxose tan obeso que tiven que telo a dieta, e ainda segue porque mesmo parecía un globo negro con patas e ollos de faro de coche entre tanta negrura. So facía pedir comida cando, en realidade, quería mimos. Hai que ver cómo nos parecemos os seres vivos!
Ainda que non teña nada importante que contar, gústame estar de novo no blog, que tiña aparcado nun post que xa me resultaba incómodo, pois é sobre un libro moi duro que lin e que me deixóu un pouso pesimista, que é xusto o que non me convén.
Estou lista para saborear a miña nova modalidade de café descafeinado con tila e melisa! (Polo de non durmir). Con todo, xa me sabe a café de meia mañá que acompaño con torta imperial de améndoa de Alicante. Sabores case esquecidos e aparcados, xa que nono tomei no Nadal, cándo se supón que se debe de tomar. Pero a mín gústame todo o ano.
Hoxe paso a mañá cociñando e mentras se fai o xantar, aproveito para pasar polo blog e deixar algo, ainda que sexa pouco e gastado, pero, cando menos, dou sinais de vida e de ter intencións de continuar cas miñas lerias, que son eso, lerias, cousas reais, a pé de rutina, de vida sen demasiado interés literario, pero chego a conclusións un tanto estranas, as veces, non sei, a literatura por sí soa non acaba de tirar de min! Aprecio o bon escribir de moita xente, a súa imaxinación, a sua arte de saber comunicar..... pero aquelo que se comunica.... non sempre me seduce. Por eso, é moi difícil atopar un libro, un escrito que tire de min!!!! Tamén me pasa co arte visual! Eu busco algo siñificativo, que me diga algo!
Remato, porque un cheiriño a queimado, avísame de que estou descuidando os guisos....Ademais, agárdame un paseo con Noa, por esta mañá sen chuvia, na que xa sinto ganas de comerme o mundo!!!!

NINETEEN EIGHTY-FOUR

O libro chegóu ás miñas mans trinta e tres anos despois. Un avó adicou
llo ó seu neto ,(nado no mil novecentos oitenta e tres): "....esta historia ten só un erro: a data ", dice a dedicatoria.  O autor de Rebelión na Granxa, George Orwell, xa deixara en min unha inquedante mensaxe cando o lín na miña época de estudante. Agora, con esta historia, de ficción, (eu diría entre comiñas), chega moito mais alá no estudo do PODER, e dos medios, sen escrúpulos, para obtelo, chegando mesmo ó lavado total de cerebro á base de aterrorizar e someter a torturas, que secadra foron aplicadas noutros lugares e épocas como algo habitual e xustificado polos que torturan. Lémbrame a PIDE en Portugal co salazarismo. " O poder consiste en infrinxir dor e humillación. O poder racha as mentes humanas en anacos e ponas de volta outra vez onde lle convén"
Vale a pena lelo, ainda que ten partes moi duras e malas de levar e soportar. Eu estiven a punto de abandonar a lectura ahí pero, un anaco de esperanza, polo menos de xusticia, parecíame que podia levar a un desenlace menos doroso, ainda que un cerebro lavado, non da para moito. Esa idiotización que o poder necesita na sociedade para poder campar ás súas anchas, non é de todo unha ficción. Un libro ben escrito, que puiden ler en versión orixinal. Está plagado de neoloxismos, que obedecen á idea de reducir o vocabulario ó mínimo, (para qué necesita un ser co cerebro lavado, un vocabulario tan amplio como o inglés, chamado Oldspeak) e aflora so o que sirve a causa do poder, eliminando todas as palabras que se consideran pouco siñificativas e mesmo que van en contra do que rixe, chamándose esa nova forma de vocabulario  Newspeak. Coido que paga a pena lelo ainda que non é agradable, dada a crueldade dalgunhas esceas pero `All is well if ends well`

A PEQUENA FOSFOREIRA

A pequena fosforeira, que na noite de nadal, miraba pola pechadura da porta, á luz dos seus mixtos, os interiores das casas, repletas de comida e bebida e de caixas con agasallos, con luces e panxoliñas, con todo tipo de luxos... e ela, medio descalza, mortiña de frío, ía acendendo mixtos para quentar as suas mans, despois dunha xornada baixa en ventas, na que ninguén se paraba a mercarlle nada, coa presa que levaban.... Agora, aquela fosforeira, xa non ten traballo. Xa non sente envexa daquela opulencia que lle estaba vedada. Medrou, fíxose moza, ten ideas propias e mais é crítica co que a rodea e non cre moito nesta celebración. A veces ata lle entran ganas de ir pinchando papá noeles por cada esquina. Hai tantos.... Son como michelíns....anunciando algún tipo de rodas!

ROTEIRO DOS SALTOS

Nesta
mañá de domingo, co sol ben alto, ceo azul, nun dazanove de novembro que promete verán outonal ata non se sabe cando.... saímos "tres pes para un banco"  facer unha andaina dunhos nove quilómetros seguindo o curso do río Eo. Comezamos en Fonteo e escollemos ir pola marxe esquerda do río, pasando pola Veiguiña, Basín, O Real... xa que ese camiño é solleiro a esa hora e de paso, podiamos admirar a fraga do Carballal con forma de dragón, postrado, durmido nun letargo ancestral... e adiviñar o castro que oculta a súa cabeza, onde a enerxía se deixa sentir cando se pode chegar ata alí, cousa difícil hoxe en día, por estar o camiño cheo de maleza. Ao chegar a Sampaio, vimos cómo o aparcadoiro estaba cheo de coches e o camiño ben sinalizado e con paneis informativos. Agora, perderse non ten excusa! Por fin a Marronda pode ser coñecida e explorada como se merece. Diriximos os nosos pasos á Aceña de Serra para ver o salto de auga, que leva pouca por mor da seca, pero ainda está de bo ver. Despois de fotografala dirixímonos á aldea de Sampaio e collemos rumbo a Cabreira, desviándonos á dereita para achegarnos o Salto da Ferraría, pasando por un antigo muíño ainda ben conservado e baixando á veira do río Eo, na que se atopa.

A Ferraría

Vista de Sampaio

Estreando paneis

Espectacular atopala con tanta auga, formando unha lagoa na que apetecía case pegarse un baño. Ali, escondida, difícil de atopar para quen non sabe dela, ofrece un concerto que rompe o silencio do lugar. O outono, cas suas cores diversas, é o escenario escollido para este auditorio natural. Retornamos por Sampaio e collemos o camiño que pasa pola piscifactoría, que é mais fresco a esa hora do mediodía no que xa se pensa no xantar que nos espera. Eu apañei un boleto en moi bo estado e que nun revolto fixo as veces dun xantar inexistente. Así é a natureza cando te portas ben con ela! Aliméntate! Despedímonos, con ganas de explorar mais polo miúdo esta Marronda chea de paisaxes increíbles e de roteiros diversos que non se fan todos nun mesmo día. Mellor levalo pouco a pouco e saborear ó seu paso, todo o que nos ofrece, incluída a xente que habita nas aldeas e que conta historias e sabe ben onde está cada cousa. Deixo unhas fotos que fixo Manuel porque coido que saíron mellor cas miñas. Grazas a él e a súa dona Teresa por acompañarme a onde non iría soa. Vivamos o rural!

O Eo o seu paso por Sampaio